Iv bap. Tarmaq operacion sistemaları 1 Operacion sistemalardıń wazıypası qollanılıwı

5.4 Internet fizikalıqalıq ortalıqtıń dizimi

Birinshi internet texnologiyası tarmaǵı 0,5 turaqlı diametrden ibarat koaksial kabel qurılǵan. Keyininen internet tarmaǵı ushın hár túrli maǵlıwmat uzatıw ortalıqlarında háreketleniwshı túrlerıda anıqlanadı. CSMA/CD paydalanıw usılı hám barlıq waqıt boyınsha alınǵan parametrler Ethernet 10 Mbıt/s texnologiyasınıń qálegen fizikalıqalıq ortalıǵınıń xarekteristikası bir túrde qaladı.

Ethernet texnologiyasınıń fizikalıqalıq xarekteristikası óz ishine tómendegı maǵlıwmat uzatıw ortalıqların aladı:

-10 Base-5 – diametri 0,5 diumlı koaksial kabel, ol <> kuaksial dept te ataladı. 50 Om bolǵan tolqınlı qarsılıǵı bar. Segmenttiń maksimal uzınlıǵı 500 metr (tákrarlawshısız) ;

-10base-2 – diametri 0,25 diumlı koaksial kabel, ol <> kuaksial dept te ataladı. 50 Om bolǵan tolqınlı qarsılıǵı bar. Segmenttiń maksimal uzınlıǵı 185 metr (tákrarlawshısız) ;

- 10Base-T – ekranlaspaǵan oramlı jup kabeli (UTP). Konsentratorlar tiykarında juldız topologiyasın dúzdi. Konsentrator hám aqırǵı baǵlama arasındaǵı aralıq 100 metrden kóp bolmaydı;

-10Base-F – optik talshıqlı kabel. Topologiyası 10Base-T standart sıyaqlı birtúrli boladı. Bul tásniftiń bir neshe variantı bar, olar – FOIRL (1000 metrge shekem), 10 Base –FL (aralıq 2000 metrge shekem), 10 Base –FB(2000 metrge shekem).

Oqarıdaǵı modellestiriwlerde 10 – bul maǵlıwmat uzatıw tezligi – 10Mbıt/s , <> sózi bolsa 10 MGts tiykarǵı chastotada maǵlıwmat uzatıw usılı. fizikalıqalıq dáreje standartındaǵı aqırǵı belgi kabel túrin bildiredi.

Joqarıda aytıp ótılgen standartlardıń hár birin tolıq kórip shıǵamız.

10 Base – 5 standartı Ethernet texnologiyasınıń klassikalıq standartı esaplanadı. Tarmaqtıń juwan koaksiyal kabel tiykarında qurılǵan hár túrdegı kompanentlerı úsh bólekten ibarat bolıp, tákirarlawshı járdemınde jalǵanadı, ol 5.9 – súwrette keltirilgen.

Kabel hámme stantsiyalar ushın monokanal sıpatında paydalanıladı. 500 metr maksimal uzınlıqtaǵı kabel segmentı aqırında signal sóniwi nusxalanıwdıń aldın alıwshı qarsılıǵı 50 Om bolǵan terminatorlar bolıwı kerek. Stantsiya kabelge qabıl qılıp uzatıwshı – transiver (bul kabelge ornatıwshı tarmaq adapterleriniń bir bólegi) járdeminde baylanısıwı kerek. Transiver kabelge kontaktlı hám kontaktsız usıl menen baylanısıw kerek. Transiver tarmaq adapteriniń 50 metrge shekem bolǵan 4 orama juplı interfeys kabel AUI (Attach­ment Unıt Interface – ólsheniwshi qurılma interfeysi) menen baylanadı (bunda adapterler AUI portqa iye bolıwı kerek ). Transiver hám tarmaq bólımleriniń bir bolegi basqa bólimleriniń ortasında standart interfeysiniń barlıǵı bir túrdegı kabelge ótiw ushın júdá paydalı esaplanadı. Bunıń ushın tek transiverdi almastırıw jeterlı esaplanıp, tarmaq adapteriniń basqa bólegi ózgerttirilmeydi, sebebi ol MAC baǵanadaǵı pratakol tiykarında isleydi. Tek bunda taza transiver (mıssal ushın, orama juplı kabel ushın transiver) AUI standart interfeysi menen mas keliwi zárúr.

Bir segmentke 100 ge shekem transiver jalǵanıwǵa ruxsat beriledı, bunda jalǵanǵan transiverler arasındaǵı aralıq 2,5 metrden kishi bolmawı kerek. Kabeldidiń hár 2,5 metrinde transiver jalǵanıw noqatın bildiriwshı belgiler boladı.

10 Base-5 standartı tarmaqta takrarlawshılardan paydalanıw imkaniyatın anıqlaydı. Takrarlawshı bir tarmaqqa bir kabel segmentini jalǵaw hám tarmaqtıń ulıwma uzınlıǵın asırıw ushın xızmet etedi. Tákirarlawshı bir kabel segmentinen signaldı qabıl qıladı hám túrinı hám Impuls quwwatın kúsheyttiri, bunnan tısqarı impluslardı sinxron túrde basqqa segmentke tákrarlaydı. Tákirarlawshı eki (yáki onnan kóp ) kabel segmentine jalǵanıwshı transiverden quraladı, bunnan tısqarı óziniń takt generator menen takirarlawshı bloktan ibarat boladı.

Usı standart tarmaqta 4 mártege shekem tákrarlawshı mas ráwishte 5 mártege shekem kabel segmentinen paydalalnıwǵa ruxsat etedi. Kabel segmentiniń 500 m. maksimal uzınlıǵı 10Base -5 tarmaǵın 2500 m. maksimal uzınlıǵın beredı. Bul Internet tarmaǵınıń maksimal diametri standartları sheklewlerı menen mas túsedı.

5.9-súwrette úsh segmentten ibarat eki tákrarlawshı menen baylanǵan Ethernet tarmaǵına mıssal keltirilgen. Shetki segmentlerdiń júklemesi, júklemesı az. Ethernet 10 Base -5 tarmaǵında tákrarlawwshılardı tuwrı engiziw 5-4-3 nızam dep atalıp, 5 segment, 4 tákrarlawshı, 3 júklemeli segmentten ibarat boladı 10Base-2 standartı. 10Base-2 standartında uzatıwshı ortalıq sıpatında jinishke Ethernet koaksial kabekden paydalanıladı. Takrarlawshısız segmenttiń maksimal uzınlıǵi 185 metrdi quraydı, segment aqırında 50 Omlı terminator qoyıladı. Jińıshke koaksial kabel shawqımnan jaxsı qorǵalǵan, mexanikalıq tárepten bekkem emes hám bir qansha tar ótkıziwsheń jolǵa iye.

Stantsiya kabelge joqarı chastotalı úsh tarmaqlı (yaǵnıy bir tarmaǵı tarmaq adapteri menen qalǵan ekı tarnmaǵı bolsa kabellerge jalǵanatuǵın) T-konnektor járdeminde jalǵanadı. Bir segmentke jalǵanıwshı maksimal segmentler sanı 30. Stantsiyalar arasındaǵı eń qısqa aralıq 1m, bolıp kabeldiń hár 1 metrine oramlardı jalǵaw ushın arnawlı belgı qoyıladı.

10Base-2 standartında 5-4-3 nızamı boyınsha tákrarlanıwshılardan paydalanıw múmkin. bunda tarmaq 5x185=925 m. maksimal uzınlıqqa Iye boladı. Bul sheklew Ethernet tarmaǵınıń 2500 m . sheklewınen bir qansha kúshlı esaplanadı. Ethernet tarmaǵınıń nızamı boyınsha 1024 ten artıq orama bolmawı kerek, 10Base-2 standartı bolsa segmenke jalǵanıwshı stantsiyalardı 30 ǵa shekem, oramalı segmentler sanın 3 ke shekem shekleydı. Sonıń ushında 10Base-2 tarmaǵında oramlar sanı 29x3=87 ten artıq bolmawı kerek.

10Base-2 standartı 10Base-5 standartına júdá jaqın esaplanadı, biraq onda transiverler tarmaq adapterler menen birlestirilgen. Bunda jińıshke koaksial kabel tarmaq adapterinde turadı, bul bolsa kompyuterlerdı fizikalıqalıq jaqtan ornın ózgerttiriwdi qıyınlastiradı. 10Base-2F standart tarmaǵnıń ádettegi bir kabel segmentinen ibarat 5.10- súwrette kórsetılgen.

Bunday standarttı ámeliyatqa engiziw tarmaq ushın ápiwayı sheshim esaplanıp, tyarmaqqa kompyuterdı jalǵaw ushın adapter, T-konnektor hám 50- Om qarsılıqtan ibarat terminator kerek boladı. Jińishke kabel juwan kabelge salıstırǵanda shawqımdı qabıl qıklıwshańlıq qásiyeti joqarı boladı. Monokanallarda kóp mezxanik baylanıslar boladı, bunda: hár bir T- konnektor úsh mexanik oramdı berip sonnan ekewi tarmaq ómir ushın úlken áhmiyetke iye. Paydalanıwshılar rezyumlar arqalı kire alıw múmkin. Bul monokanal tolıqlıǵın buzadı.

5.10-súwret. 10 Base-2 standartındaǵı tarmaqtı payda etíw

10Base-5 hám 10Bse-2 standartlarınıń ulıwma kemshilıgi – monokanaldiń halatı haqqındaǵı operatıv xabardıń joq ekenligi. Bunday halatlarda kabel zaxımlanǵanligi tez anıqlanadı.(tarmaq islemey qaladı) , biraq zaxımlanbaǵan kabeldi anıqlaw ushın arnawlı qurılma – tester kerek.

10Base – T standartı: 19Base – T armaqlarınada ortalıq sıpatında ekı ekranlastırılmaǵan orama juplardan paydalanıladı. Kóp juplı kabeller tiykarındaǵı 3 dárejedegı orama jup kabeller kópten beri imarat imarat ishinde apparatların jalǵaw ushın qollanıladı. Usı xalıq aralıq kabel lokal tarmaq ushın júdá paydalı boladı, sabebi kóp imaratlarǵa kerekli kabeller ornatılǵan. Tarmaq adapterin hám kommunikatsion qurılmaların orama jup kabellerine jalǵaw usılın karatıw kerek, bunda tarmaq adapterinde, kommunikatsion qurılmalar da hám tarmaq, operatsion tizim hám dástúriy támiynatıda koaksial kabel tiykarındaǵı Ethernet tarmaǵ ı menen salıstırlǵanda ózgerttirgish júdá kem bolıwı kerek.

Axırǵı oramlar eki topologiya boyınsha orama juplı arnawlı qurılma- kóp portlı tákrarlawshı járdeminde baylanısadı. Orama juptan biri maǵlıwmatlardı axırǵı baǵlamadan tákrarlawshıǵaa (tarmaq adapteriniń T_X shıǵıwına ) uzatıw ushı, basqası bolsa takrarlawshıdan stantsiyaǵa (tarmaq adapter;nı;n; R_X kiriwine) uzatıw ushın kerek boladı.

5.11- súwretinde úsh portly tákrarlawshıǵa mıssal keltirigen. tákrarlawshı birar bir axırǵı baǵlamadan signaldı qabıl qıladı hám sinxron tárizde onı hámme portlarǵa uzatadı bul jumıs úzliksiz tárizde Ámelge asırıladı.

Bunday halatta kóp portlı takrarlawshılar (hub) dep ataladı. Konsentrator sıgnalı ulıwmalıq ortalıqtı- logokalıq monokanal (logıkalıq ulıwmalıq shina) qurawshı portlarǵa jalǵanǵan hámme orama jup kabellerge tákrarlaw wazıypasın ámelge asıradı.konsentrator kolleziyanı ózine bir neshe R_x kirisinen bir waqıtta kelgen signal arqalı orınlaydı hám ózinińbárshe T_X shıǵıwǵa jam izbe-izligin jónetedi. Usı standartta 3-dárejeden pás bolmaǵan orama jup kabellerınde maǵlıwmatlar uzatıw tezligi 10Mbıt/s ózara baylanǵan ekı sıgnallar (stantsiyalar hám konsentorlar ) arasındaǵı aralıq 100 metrden úlken bolmaydı. Orama jup bul aralıqtıń ótkızıwsheńlik jolın anıqlaydı. 100 metr uzınlıqta manchestrkodınan paydalanǵan halda maǵlıwmatardı 10Mbıt.s tezlıkte uzatıw ımkanın beredı.

10Base – T konsentratorlar aqırǵı baǵlamalardı jalǵawı ushın mólsherlengen portlar arqalı jalǵawı múmkıin. Bunda uzatıwshı hám qabıl qılıwshınıń bir portı mas rawishte qabıl qılıwshı hám uzatıwshınıń mas portı menen jalǵanıwı kerek. 10Base-T standartı ıqtıyarıy eki stantsiya konsentratorlar sanı 4 dana boladı. Bul nızamnıń anıqlaması 5-4-3 nızamı bolıp, ol koaksial tarmaqlarda qollanılıp, GSMA/CD kiristi Ámelge asırıwda stantsiyalardı isenimlı sinxronlar hám stantsiyalarr menen kolliziyanı isenimli anıqlaw ushın ushın xızmet qıladı

Kóp sanlı stantsiyalardan ibarat 10Base-T tarmaqtı qurıwda konsentratorlar bir-biri menen terek kórinisindegi strukturanı payda etken halda ierarxik usılda jalǵanadı. (5.12-súwret)

10Base tarmaǵınan ulıwma stantsiyalar sanı 1024 danadan aspawı kerek hám fizikalıqalıq baǵananıń bul túri ushın usı sanǵa stantsiyalar sanın jetkızse boladı. Bunıń ushın eki baǵanalar hám iarxiyanı jaratıw jeterli , tómdengi baǵanada ulıwmalıq portlar sanı 1024 dana bolǵan konsentratrlardı jaylastırıw arqalı ámelge asırıladı.

Ixtıyarıy eki baǵlalar arasındaǵı tákrarlawshılar sanınıń 4 danadan aspawı tákrarlawshılar arasındaǵı kabeldıń maksimal uzınlıǵı 100 metrge teńlıgın esapqa alsaq 10Base-T tarmaǵınıń ulıwma diametri 5x100=500 metrdi quraydı. Bul sheklew Ethernet standartınıń 2500 m. sheklewine salıstırǵanda quramalı esaplanadı.

10Base-T standarti tiykarında qurılǵan tarmaq koaksial variantta qurılǵan Ethernet tarmaǵına salıstırǵanda bir qansha qansha abzallıqlarǵa iye. Bul abzallıqlar fizikalıqalıq kabeldi oraylıq komminikatsiyon qurılmaǵa jalǵanǵan bir neshe kabel bóleklerge ajıratılǵanlıǵı menen baylanıslı. Sonday bolsada logıkalıq bul bólımler aldınnan ajıratılgǵan ortalıqtı sáwlelendiredı, olardıń fizikalıqalıq ajıralıwı , olardıń fizikalıqalıq ajralıwı, olardıń halatın qadaǵalaw hám úzilıw, qısqa tutasıw yaki tarmaq adapteri nasaz bolǵanında jeke tárizde asırıw Imkaniyatın beredı. Bunday jaǵday bolsa úlken Ethernet tarmaqlarınan paydalanıwdı jeńıllestiredi, sebebi ádette konsentratorlar avtomatik tárizde tarmaq maǵlıwmatların júzege kelgen máseleler haqqında xabarlap turadı.