Ix bob. Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari i-§. S h a X siy huquq va erkinliklar tushunchasi

156
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

7-§. Vijdon erkinligi
F uqarolarning vijdon erkinligi orqali dinga m unosabat aniqla- 
nadi. M am lak atim iz d ag i barcha shaxsiar uchun (millati, irqidan 
qat i nazar) vijdon erkinligi kafolatlanadi. Bu Konstitutsiyaning 
31-moddasida quyidagicha ifodalangan: “Hamrna uchun vijdon 
erkinligi kafolatlanadi. H ar bir inson xohlagan dinga e ’tiqod qilish 
yoki hech qaysi dinga e ’tiqod qilmaslik huquqiga ega. Diniy qa- 
rashlarni majburiy singdirishga yo‘l qo'yilmaydi”.
Dem ak, vijdon erkinligi quyidagilarda o‘z ifodasini topadi: 
har bir fuqaroning xohlagan diniga e’tiqod qilishi; 
yoki hech qanday dinga e ’tiqod qilmasligi; 
hech qanday diniy qarashlarni majburiy singdirilishiga yo‘l 
qo'yilmasligi.
H ar qanday dinda insonni m a’naviy-axloqiy kamol topishga, 
birodarlik, bag'rikenglikka undovchi ijobiy m a’lumotlar mavjud. 
S huning uchun ham dinga e’tiqod qilish, uning qoidalariga amal 
qilish taqiqlanmaydi. Shuningdek, biror-bir dinga e’tiqod qilish 
uchun d a’vatlar qilish, targ'ibot qilishga, m a’lum bir dinning us­
tunligini ko'rsatishga ham yo‘1 qo'yilmaydi.
Vijdon erkinligi xalqaro miqyosda e’tirof etilgan erkinlik 
bo'lib, u “Inson huquqlari umumjahon Deklaratsiyasi”da ham mus­
tah k am lan gan .
Vijdon erkinligi Konstitutsiyamizdan tashqari boshqa qonun­
larda ham belgilangan bo'lib, bu qonunlar fuqarolarning Konstitu­
tsiyaviy vijdon erkinligini ta ’minlashni, kafolatlashni nazarda tutadi.
1998-yil 1-mayda O'zbekiston Respublikasining “Vijdon erkin­
ligi va diniy tashkilotlar to ‘g ‘risida”gi Qonuni yangi tahrirda qabul 
qilindi. Ushbu Q onun har bir shaxsning vijdon erkinligi va diniy 
e’tiqod huquqini, dinga munosabatidan q at’i nazar, fuqarolarning 
tengligini ta ’minlash, shuningdek diniy tashkilotlarning faoliyati 
bilan bog'liq munosabatlarni tartibga soladi.
Q onun qoidalari fuqarolarning xohlagan dinga e ’tiqod qilish 
yoki qilmaslik huquqini t a ’minlashni nazarda tutish bilan birga, 
diniy rasm-rusumlar, marosimlarda qatnashish yoki qatnashmas- 
likka o'z ixtiyori bilan yondashishni ko'zda tutadi.
157
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Vijdon erkinligi fuqarolarga diniy t a ’lim olish, din namoyanda- 
si bo'lish im konivatlarini ham beradi. Faqat hech kim o'z ixtiyoriga 
zid ta rz d a diniy t a ’limot olishga m ajb u r qilinmaydi.
D inni niqob qilib olib, in so n iy a tn in g hayotiga xavf soluvchi, 
ongini zaharlovchi turli g'oyalarni kishilar on g ig a kiritishga 
h a ra k a tla r taqiqlangan bo'lib, bunday taqiqlar aslo vijdon erkinli- 
g ig a zid bo'lmay. aksincha u n in g to'la nam oyon bo'lishiga ta ’sir 
qiladi.
M a m la k a tim iz d a muqaddas diniy bayram larim izni nishon- 
la sh n in g belgilanishi, kish ilarn in g ibodat qilishi u chu n masjid 
va ch erk o v larn in g faoliyat ko'rsatayotganligi, diniy bilimlar olish 
u ch u n turli bosqichda diniy o'quv m u a ss a s a la rin in g mavjudligi vij­
don erk in lig in ing amal qilishidir.
Fuqaro va sh ax slarn in g shaxsiy huquq va erkinliklari huquq 
va erkinliklar tizimida yetakchi o'rinda turadi. Chunki, bu huquqlar 
tabiiy huquqlar bo'lib, insonning tug'ilishi bilan v ujudga keladi. 
Davlat esa, ana shu huquqlarni t a ’m inlashga majbur. Shuning 
uchun bu vazifani bajarish maqsadida O 'zbekiston davlati barcha 
choralarni ko'rgan. Shaxsiy huquq va erkinliklar Konstitutsiya- 
mizda k en g va m u k a m m al belgilangan va u ia rn in g am alg a oshi- 
shini t a ’minlovchi kuchli tizim barpo etilgan. H am d a bu tizim 
m u n ta z a m ravishda takomillashtirilmoqda.