İxtisas: Regionşünaslıq Türkiyə Qrup: R104 Kurs

Sərbəst iş
Ad : Məmmədova Bənövşə
Fakültə:Humanitar və sosial elmlər
İxtisas: Regionşünaslıq Türkiyə
Qrup:R104
Kurs:1
Fənn:Region dövlətlərin siyasi sistemi
Müəllimə:Əliyeva Səbinə
Movzu:Türkiyədə dövlət başçısının statusu

Türkiyədə dövlət başçısının statusu

Türkiyədə dövlət başçısının statusu, 1982-ci il konstitusiyası tərəfindən tənzimlənir. Konstitusiya, Türkiyənin demokratik, layihəli və sosial hüquq dövləti olduğunu qeyd edir. Dövlət başçısı, Türkiyə Cumhuriyyəti'nin təmsilçisi və baş komandandır.

Anayasa haqqında :
Türkiyə Cumhuriyyəti Anayasası və ya 1982 Anayasası, Türkiyənin 9 Noyabr 1982 tarixindən bu yana qüvvədə olan anayasasıdır. 12 Sentyabr Çevrilişsi sonrasında hərbi idarənin əmrilə Danışıq Məclisi tərəfindən hazırlanmış, 23 Sentyabr 1982 tarixində Danışıq Məclisi tərəfindən və 18 Oktyabr 1982 tarixində Milli Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən qəbul edilmiş, 7 Noyabr 1982 Bazar günü keçirilən xalq səsverməsi nəticəsində %91,37 qəbul səsləri ilə qəbul edilmişdir.
Anayasının ilk üç maddəsinin dəyişdirilməsi və dəyişdirilməsinin tövsiyə edilməsi dördüncü maddə ilə qadağan edilmişdir. Anayasa bugünədək iyirmi bir dəfə dəyişdirilməyə məruz qalmışdır. Anayasada 7 hissə, 177 maddə və 16 müvəqqəti maddə mövcuddur.

“Türkiyə Cumhuriyyəti cumhurbaşkanlığı” :

Türkiyə Cumhuriyyəti cumhurbaşkanı, Türkiyə Cumhuriyyəti'nin dövlət başçısıdır və 2017 anayasası dəyişikliyi referendumundan sonra 2018-ci ildən etibarən eyni zamanda hökumət başçısıdır. O, Türkiyə Büyük Millət Məclisi adına Türk Silahlı Qüvvələrinin baş komandirliyini, Türkiyə Cumhuriyyəti'ni və Türk xalqının birləşməsini təmsil edir. Türkiyə Cumhuriyyəti Anayasasının icrasını və dövlət orqanlarının uyğunlaşmasını təmin edir. Cumhurbaşkanının vəzifə və səlahiyyətləri, Türkiyə Cumhuriyyəti Anayasasının 104-cü maddəsində tənzimlənmişdir.

Cumhurbaşkanı, həmçinin Türkiyə Büyük Millət Məclisi adına, məclisin manevi varlığının ayrılmaz bir hissəsi olan baş komandirliyi təmsil edir. Türk Silahlı Qüvvələrinin baş komandirliyi vəzifəsi, mümkün bir müharibə hallarında cumhurbaşkanı adına baş komandir tərəfindən yerinə yetirilir.

28 Avqust 2014 tarixində vəzifəyə başlayan Rəcəb Tayyip Ərdoğan, Türkiyənin 12-ci və indiki cumhurbaşkanıdır.
“Cumhurbaşkanlığı makamı”, 29 Oktyabr 1923 tarixində respublikanın elan edilməsi ilə quruldu. Həmin gün keçirilən səsvermədə Mustafa Kemal Atatürk birgə səs ilə ilk cumhurbaşkanı seçildi. 10 Avqust 2014 tarixinə qədər, Kenan Evren istisna olmaqla, Türkiyə Büyük Millət Məclisi tərəfindən seçilmiş bütün cumhurbaşkanları olmuşdur.
Əvvəlki cumhurbaşkanları arasında Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü və Celal Bayar "partiya üzvlüsü cumhurbaşkanı" kimi vəzifə icra etmişlər. Atatürk və İnönü həm Cumhuriyyət Xalq Partiyasının sədri, həm də cumhurbaşkanı olaraq vəzifədə qalmışlar, Celal Bayar isə cumhurbaşkanlığı vəzifəsinə başladıqda Demokrat Parti başqanlığından istefa vermiş, lakin cumhurbaşkanlığı dövründə partiya üzvü kalmışdır. Tarafsız və partisiz cumhurbaşkanlığını dəstəkləyən ilk parti, Mustafa Kemal Paşanın hem CHP sədri, hem də cumhurbaşkanı olmasına qarşı çıxan Terakkiperver Cumhuriyyət Fırkasıdır.
1960 çevrilişi sonrası həyata keçirilən 1961 Anayasası ilə cumhurbaşkanının, üzvü olduğu partiyə olan əlaqəsinin kəsilməsinə qərar verildi və partisiz cumhurbaşkanlığı dövrü başladı. 1980 çevrilişindən sonra ölkəni idarə edən dövlət başçısı və Milli Təhlükəsizlik Şurası sədri sifətləri ilə hərəkət edən Evren, 1982 Anayasasının birinci müvəqqəti maddəsinə əsasən anayasının xalq səsverməsi ilə qəbul edildiyi 7 Noyabr 1982 tarixinədək cumhurbaşkanlığına təyin edildi.
2007 anayasası dəyişikliyi referendumu ilə cumhurbaşkanının xalq tərəfindən seçilməsinə qərar verildi. Bu dəyişiklikdən sonra keçirilən 10 Avqust 2014 tarixli ilk seçkilərdə Recep Tayyip Erdoğan xalq tərəfindən dövlət başçısı seçildi.
2017 anayasa dəyişikliyi referendumundan sonra, 2018-ci ildən etibarən cumhurbaşkanı, dövlətin başçısı olmaqla yanaşı, hökumətin də başçısıdır.
2014-cü ilin 29 oktyabrından etibarən cumhurbaşkanının rəsmi iqamətgahı, Atatürk Orman Çiftliyi'ndə yerləşən Cumhurbaşkanlığı Sarayıdır. Əvvəldən isə 1923-cü ildən bəri Çankaya Köşkü istifadə olunurdu.