İXTİsasa giRİŞ

Dərinlik nasosları vasitəsilə neft çıxarmaq üsulu. Quyunun 
kompressor istismarı dövrü də müəyyən müddət davam edə bilər. 
Quyu işlədikcə neft layının təzyiqi azalır, quyuda neftin səviyyəsi 
getdikcə aşağı düşür və nəticədə qaldırıcı boruları daha aşağı bu-
raxmaq lazım gəlir. Nəhayət quyuda neftin səviyyəsi o qədər aşağı 
düşür ki, kompressor üsulu ilə neft çıxarılması daha əlverişli ol-
mur, çünki olduqca az miqdarda nefti çıxarmaq üçün çoxlu miqd-
arda sıxılmış hava və ya qaz sərf etmək lazım gəlir. Sıxılmış havanın 
alınmasına isə çoxlu enerji sərf olunur. Odur ki, belə hallarda quyu-
nun kompressor üsulu ilə istismarı əvəzinə dərinlik nasosu ilə is-
tismar üsuluna keçirlər. Bu andan quyunun qocalıq dövrü başlayır. 
Dərinlik nasosları neft quyularında necə işləyib? Nasos, nasos 
boruları adlanan boruların ucuna bərkidilir və quyunun dibinə 
buraxılır. Nasosun pistonunu (buna plunjer deyilir) yuxarı-aşağı 
hərəkət etdirmək üçün onu ştanqlara birləşdirirlər. Ştanqların 
yuxarı ucunu isə mancanaq dəzgahında birləşdirirlər. Elek-
trik mühərriki mancanaq dəzgahını hərəkətə gətirdikdə nasos 
boruları içərisində olan ştanqlar yuxarı hərəkət edir. Bu zaman 
plunjerin yuxarısındakı vurucu klapan bağlanır və plunjer nasos 
borularının içərisindəki nefti yuxarı qaldırır. Eyni zamanda na-
sosun aşağısında olan sorucu klapan açılır və quyunun dibində 
olan nasosun silindrinə daxil olur. Sonra nasos borularındakı neft 
sütunun təzyiqi plunjeri aşağı hərəkət etdirir. Bu zaman sorucu 
klapan bağlanır, vurucu klapan açılır və nasosun içərisindəki neft 
plunjerdən keçərək nasos borularına daxil olur. Quyuya neftlə 
birlikdə daxil olan qumun qarşısını almaq üçün nasosun aşağısına 
xüsusi süzgəc qoyulur. 
Sovet İttifaqında neft quyularının xüsusiyyətlərindən asılı 
olaraq müxtəlif dərinlik nasosları hazırlanır. Məsələn, dayaz, orta 
və dərin quyuların hər biri üçün ayrıca nasos vardır. Eləcə də 
qazsız, qazlı, qumsuz və qum verən quyuların hər biri üçün xüsusi 
nasos olur. 
Dərinlik nasosu ilə çıxarılan neft hava ilə təmasda olmur və 
buna görə onun çox qiymətli yüngül hissələri itib getmir, yəni bu 
üsulda da neft qapalı yolla çıxarılır. 
Dərinlik nasosları neftin səviyyəsi aşağı olan quyuların istismarı 
üçün daha çox əlverişlidir.