Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги

11-Ma’ruza.
Fayllarni arxivlash.
Reja.
1. Fayllarni arxivlash va ular bilan ishlash.
2. Arxivlovchi dasturlar va arxiv fayllar.
3. Uzluksiz (Solid) arxivlar.
4. Tashqi arxivlar bilan ishlash.

1. 
   Fayllarni arxivlash va ular bilan ishlash.
   

Kompyuterlar bilan ishlash paytida informatsiya (fayl, dastur) yo‘qotilishi mumkin. Chunki tasodifiy yo‘q qilish, virusdan zararlanishi (yuktirish), disklarni yaroqsizlanishida uchraydi. Axborotni himoyalash uchun uning za hira nusxalari arxiv holda bo‘lishi lozim. Arxivlash saqlanayotgan axborotni ixchamlashga imkon yaratadi. Boshqa tomondan, axborotning kompyuterlar orasida disket orqali ko‘chirilishi doimo qulay, ayniksa, ixcham yoki zichlangan holda.

Arxivlar (fayllar ta hlami) yaratilishi uchun maxsus dasturlar – arxivatorlar qo‘llaniladi. Arxivatorlar axborotni maxsus ixchamlashtirish usullarini qo‘llash yordamida fayllarni kichik o‘lchamli nusxalarini yaratadi va bir necha fayllar nusxalarini yagona arxiv faylga jamlashi mumkin.


2. Arxivlovchi dasturlar va arxiv fayllar.


Arxivator dasturlar. Arxiv fayl yaratishda quyidagi dasturlar qo‘llaniladi, ularni ikki sinfga bo‘lish mumkin -
1. Ixchamlovchi, ta hlovchi dasturlar, arxivatorlar;
2. Za hira nusxa olish dasturlari.
Tahlovchi dasturlar axborotni ixchamlashning maxsus usullarini qo‘llash yordamida fayllarning kichik o‘lchamli nusxalarini yaratadi va bir necha fayllar nusxalarini yagona arxiv faylga jamlashi mumkin. Za hira nusxa olish dasturlari qattiq diskdagi axborotni stimer kassetalari yoki disketaga nusxasini olish uchun mo‘ljallangan.
Arxiv fayl ixcham holda joylashtirilgan bir yoki bir necha fayllar yiindisidan iborat bo‘lib, yaxlit fayldan ularning zarurat tug‘ilishida dastlabki ko‘rinishda chiqarib olish mumkin. Arxiv fayl o‘zida mundarijani aks ettiradi va unda quyidagi axborot mavjud -
Fayl nomi, katalog haqida ma’lumot, faylni aniqlash sanasi va vaqti, diskdagi fayl o‘lchami, arxivdagi o‘lchami, arxiv butunligini tekshirish uchun har bir faylni siklik nazorati, Arj, Pkzip, JHA, Pkpak, Jce.

Qisqacha tavsifi. RAR 1.33 ning Pkzip 2.04 ye, Arj 2.41, JHA 2.11 ga solishtirma asosiy tavsifini beramiz:

1. 
   Ixchamlash darajasi.
   

EXE, COM, ZIR, OBJ, OVR xildagi fayllarda va ularga o‘xshash RAR boshqa arxivotorga solishtirganda maksimal qisish darajasini ta’minlaydi, bu bilan PKZIP VA ARJ dan 0,5-3% ga o‘tadi (EXE va COM fayllar, LZEXE, PKZITE, DIET tipdagi dasturlar tomonidan ixchamlashtirilgan). Ayrim fayllar yutuq o‘lchamning 5-7% ga yetishi mumkin. Ixchamlash usuli natijaga unchalik ta’sir qilmaydi. Matnli axborot PKZIP va ARJ kabi ixchamlanadi.

2. 
   Ixchamlash uslubiga bog‘lik, odatda 32 kilobayt o‘lchamli fayllarda.
   

Katta matnli fayllarda RAR odatda boshqa arxivatorlardan ancha ustun. Ma’lumotlar bazasi fayllari qayta ishlanganda RAR, PKZIP arxivatorlari bir muncha yon beradi (ayrim xollarda ARJ), bunda ish o‘lchami va vaqtiga ixchamlash metodi (uslubi) ta’sir etishi mumkin (m0-m5). Grafik axborotni zichlashish darajasi fayllar turiga bog‘liq. Katta mikdordagi kichik fayllarni ta hlashda (RAR) ARJ va PKZIP dan fayllar nomlari hisobiga yutishi mumkin. Uzluksiz (solid) arxiv yaratishda, ular tarkibida bir xil fayllar bo‘lsa, ixchamlash (qisish) darajasi 10-40% va undan ortiq oddiy arxivga ta hlashdan ustun keladi.

3. 
   Ixchamlash tezligi.
   

RAR ta hlash tezligi PKZIP tezligidan 15 % kam. Boshqa arxivatorlar sekinroq ishlaydi.
Ochish tezligi.
Ochish tezligi buyicha RAR faqat PKZIPdan keyin turadi.

4. 
   Talab qilinuvchi resurslar.
   

RAR ishlashi uchun MS.DOS 3.0 yoki co‘ngi boshqa versiyalari zarur. Bo‘sh operativ xotiraning kiritishi uchun minimal o‘lchami 380 kilobayt, bu ko‘rsatkichning oshirishini ta hlash va ochish tezligini oshirishini, disk operatsiyalarini buferlash hisobiga to‘la ekranli qoplashda ishni tezlatish mumkin.

5. 
   Qo‘shimcha imkoniyatlar.
   

Standart vazifalardan tashqari RAR quydagalarni ta’minlaydi -
1. To‘la ekranli interfeys bog‘lanish:
a) ochiluvchi va yopiluvchi fayillarni tanlash;
b) arxivdagi kichik kataloglar strukturasi emulyatsiyasi;
v) “sichqon” bilan ishlash;
g) konfiguratsiya (shakl) fayilida parametrlarni saqlanishi;
d) oddiy va taxlangan fayillarni matnli yoki 16-li shaklda ko‘rish.
2. Maxsus vazifalar:
a) arxiv faylni disketlarga ko‘chirish uchun qismlarga bo‘lish (volumes);
b) o‘z -o‘zidan ochiluvchi arxivlarni yaratish va modifikatsiya (IFX) qilish;
v) o‘z i ochiluvchi (taxi ochiluvchi) arxiv tomlarini yaratish;
g) o‘ta zichlashishi va qisilishi darajali uzluksiz arxivlar(solid) yaratish;
d) parol (shartli so‘z)lar asosida axborot himoyasi;
e) arxivlarni modifikatsiyadan himoyalash;
j) zararlangan arxivlar tuzilishini tiklash;
z) arxiv va alohida fayllarga izohlarni qo‘shish.
3. To‘la ekranli tartibda ZIP, ARJ, LZH arxivlari bilan ishlarni qo‘llash.
a) ta hlanuvchi va ochiluvchi fayllarni tanlash.
b) arxivdagi kichik kataloglar strukturasini emulyatsiya qilish.
v) arxivlar ustida asosiy operatsiyalarni bajarish.