Ызбекистон республикаси олий ва ырта

VII BOB. KORXONA MAHSULOTINI TAVSIFLASH 
7.1. Korxona mahsulotining kompleksli tavsifnomasi va baholanishi 
 
Korxona mahsuloti (ishi, xizmati) besh tavsifnomaga – sifat darajasi, 
xususiyatlar yig‘indisi, o‘ziga xos bezagi, marka nomi va o‘ziga xos o‘roviga 
(qadoqlanishiga) ega bo‘lishi lozim. 
Biznes-rejada mahsulotni tavsiflash bozorga sotuvga chiqarilayotgan tovar kabi 
ifodalanishi lozim. Tovar haqida o‘z iste‘mol qiymati bilan odamlarning u yoki bu 
ehtiyojlarini qondiruvchi mahsulot yoki buyum sifatida tasavvur paydo bo‘lishining 
oldini olish kerak. Tovarning bu jixatlari uning bozor tushunchasi sifatidagi 
xususiyatlarining yarmini tashkil qiladi, xolos. Ikkinchi yarmi mahsulotni sotish va 
iste‘molga tayyorlash, unga texnik xizmat ko‘rsatish, ehtiyot qismlar bilan 
ta‘minlash, tovar belgisi, o‘rovi va hokazolardan iborat bo‘ladi. 
Mahsulotni baholashda taklif qilinayotgan tovarning hayotiylik davrini 
aniqlash ham muhim ahamiya kasb etadi. 
Har qanday tovarning hayotiylik davri ma‘lum bir qonuniyatlarga bo‘ysunadi 
va bir qator bosqichlardan (namoyish etish, o‘sish, tarqalish, to‘yinish, so‘nish) iborat 
bo‘ladi. Tovarning bu bosqichlardan o‘tish tezligi bozor kon‘yunkturasiga ta‘sir 
ko‘rsatuvchi bir qator holatlarga bog‘liq bo‘ladi.
Tovarning hayotiylik davri bosqichlari bo‘yicha oldindan hisoblab chiqilgan va 
belgilangan tarzda harakatlanishi narx, tovarni sotish usullari, reklama, ishlab 
chiqarish obyektlari va tovar harakatlanishi bilan manevr qilish kabi vositalardan 
foydalangan holda zarur chora-tadbirlarni o‘z vaqtida qabul qilishga imkon beradi. 
Ularning barchasi sotuv hajmi va darajasiga, demak, biznes-rejaning moliyaviy 
natijalariga ham ta‘sir ko‘rsatadi. 
Tovarning jozibadorligini belgilovchi bir qator omillar mavjud bo‘lib, u 
iste‘molchi nima uchun aynan shu tovarni tanlashi kerak degan savolga javob topish-
ga yordam beradi
13
. 
Mahsulotning iqtisodiy ko‘rsatkichlarini jadval shaklida keltirilsa maqsadga 
muvofiq bo‘ladi (7.1-jadval):
7.1-jadval