Izlanishlar, yechimlar
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
43
XALQ TA’LIMI: MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR qismidan kamrog‘i maktablarni qayta ochish bo‘yicha qayta ro‘yxatdan o‘tish, darslarda qatnashishni monitoring qilish bo‘yicha takliflarni kiritgan. Shundan keyin o‘qish tiklangandan keyingi kuzatuvlar yutuqlar mavjudligini ko‘rsatgan, chunki maktablarning yopilishi boshlanganidan bir yil o‘tgach, mamlakatlarning 85%i boshlang‘ich va o‘rta maktab o‘quvchilarining maktabga borishiga erishilgan. (5-4- rasm). Yuqori daromadli mamlakatlarda 50%ga yaqin maktablar ochilganda, o‘quvchilarning deyarli barchasi maktabga borganligini ma’lum qilingan. Shu bilan birga, daromadi past va o‘rta bo‘lgan mamlakatlarning 1/3 qismi, maktablar ochilganida o‘quvchilarining barchasi o‘qishga qaytishganini e’tirof etgan. Dunyo miqyosida barcha mamlakatlarda boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining davomat darajasi pastligi aytilgan (daromadi past bo‘lgan mamlakat guruhlaridan tashqari). Maktablarning yopilishining o‘quvchilar farovonligiga salbiy ta’sirini minimallashtirish maqsadida daromadi o‘rta va yuqori bo‘lgan mamlakatlarda o‘quvchilarning psixologik va ruhiy salomatligi qo‘llab-quvvatlangan. Shu bilan birga, daromadi past bo‘lgan mamlakatlar ushbu turdagi qo‘llab-quvvatlash haqida ma’lumot kam bergan. Dunyo miqyosida, mamlakatlarning 2/3 qismidan ko‘prog‘i maktablar ochilganda boshlang‘ich va o‘rta maktab o‘quvchilari uchun o‘qishdagi bo‘shliqlarni bartaraf etish bo‘yicha korreksiya choralari keng tatbiq etilganligini ma’lum qilgan (5-6-rasm). Bu so‘rovnoma oldingi bosqchilariga nisbatan o‘sish borligini ko‘rsatadi. 44 A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI Umuman olganda, so‘rovnoma natijalariga ko‘ra aksariyat mamlakatlar bolalarning maktablarga qaytishini qo‘llab-quvvatlash borasida yutuqlarga erishmoqda. Biroq, ba’zi kamchiliklar saqlanib qolgan. Maktabga qaytishda maktabgacha yoshdagi o‘quvchilarni kuzatib borish va qo‘llab-quvvatlash ehtimoli ancha past bo‘lgan. Ushbu bo‘shliqni bartaraf etish bo‘yicha harakatlar hozirgi inqirozning eng yosh o‘quvchilarga bo‘lgan uzoq muddatli ta’sirini nafaqat kamaytiradi, balki kelajakdagi inqirozlarga qarshi ta’lim tizimining barqarorligiga hissa qo‘shadi. Daromadi past bo‘lgan mamlakatlarda qizlarning maktabga qaytishini qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan chora-tadbirlarning yetishmasligi ham e’tiborni o‘ziga tortadi. Chunki bu sharoitda o‘spirin qizlar maktablarning uzoq muddat yopilishidan keyin maktabni tashlab ketish ehtimoli katta ekani aniqlangan. Aksariyat mamlakatlar sohalarning boshqaruvini muvofiqlashtirishni talab qiladigan choralardan kam foydalangan. Bu ajablanarli bo‘lmasligi mumkin, lekin shuni ham e’tiborga olish kerakki, murakkab, ko‘p tarmoqli tadbirlar ko‘pincha barcha tizimlarning samaradorlik darajasini yanada oshirishi kuzatilgan. Masalan, sog‘liqni saqlash va ovqatlanish sohalari bilan muvofiqlashtirish, maktablar yopilishining ko‘p o‘lchovli ta’sirini bartaraf etish uchun juda muhimdir. Ushbu sohada, ayniqsa, daromadi past bo‘lgan mamlakatlar keng ko‘lamli qo‘llab- quvvatlashga muhtoj. O‘zbekiston: Karantin qoidalarining yumshatilishi kasallik holatlarining ortishiga olib kelishi mumkinligi, ularni davolashga ham qo‘shimcha vaqt talab etilishi kerakligi hamda o‘qish boshlanishidan avval ularni davolab, kamaytirish muhimligi kabi faktorlarni inobatga olib ekspertlar fikridan kelib chiqqan holda, 2020-2021-o‘quv yili 14-sentabrdan 2 ming 635 ta umumta’lim maktabi ota- onalar talabiga ko‘ra an’anaviy, shu bilan birga, masofaviy shaklda ish faoliyatini boshlagan. |