Izlanishlar, yechimlar
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
47
XALQ TA’LIMI: MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR 2021-yilda turli xil daromad guruhiga kiruvchi mamlakatlarning 60%idan o‘rtacha yillik ta’lim byudjetlari COVIDdan keyin 4% ga o‘sgan. Ushbu ijobiy tendensiyaga qaramay, 2021-yilda ta’lim byudjetini qisqartirishni kutayotgan mamlakatlarning ulushi 2020-yilga nisbatan deyarli ikki baravar ko‘p. Pandemiyaga qarshi ta’limni qo‘llab-quvvatlash choralari turli manbalar hisobidan amalga oshirilgan: tashqi donorlar, ilgari ajratilgan yoki yillik byudjetni qayta taqsimlash, hukumat tomonidan qo‘shimcha mablag‘lar yoki ta’lim byudjetidan mablag‘larni qayta taqsimlash. Hukumat tomonidan ajratilgan qo‘shimcha mablag‘lar asosiy manba sifatida keltirilgan bo‘lsa-da, ammo bu ko‘rsatkich ulushi daromadi kam bo‘lgan davlatlarda pasayish tendensiyasiga ega bo‘lgani aniqlangan (6-2-rasm). Yuqori daromadli mamlakatlarning 85%idan ortig‘i kam daromadli mamlakatlarga nisbatan 50% qo‘shimcha mablag‘ olgan. Tashqi donorlardan ta’lim uchun moliyaviy yordam olish kam daromadli mamlakatlar orasida keng tarqalgan. Kam daromadli mamlakatlarning 67% COVID-19 bilan bog‘liq ta’lim xarajatlarini qoplash uchun tashqi donorlardan rivojlanish yordamini olgan bo‘lib, bu ko‘rsatkich boshqa daromad guruhidagi mamlakatlar ulushidan ikki baravar ko‘pdir. Tadqiqotning uchinchi bosqichi natijalari shuni ko‘rsatadiki, mamlakatlarning 90%idan ko‘prog‘i boshlang‘ich va o‘rta ta’lim uchun qo‘shimcha davlat mablag‘lari yoki resurslarini ajratish uchun kamida bitta aniq umumiy mezondan foydalangan. Har bir daromad guruhidagi mamlakatlarning kamida yarmi ushbu mezonni e’tirof etdi va daromadi o‘rtachadan kam bo‘lgan mamlakatlarning 75 %dan ko‘prog‘i bu mezon bo‘yicha mablag‘ ajratdi. 48 A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI Iqtisodiy tanazzulning oldingi davrlaridagi kuzatuvlar shuni ko‘rsatadiki, byudjetni qisqartirish choralari yuzaga kelgan inqirozdan biroz vaqt o‘tib amalga oshiriladi, chunki favqulodda turli sohalarga ajratilgan mablag‘lar, iqtisodiyot va jamiyatni barqaror saqlashga yordam beradi. Kelgusida investitsiyalar maktablar yopilgan davrda ta’lim oluvchilar orasida yuzaga kelgan ta’lim yo‘qotishlarini bartaraf etishda muhim ahamiyat kasb etadi. Maxsus mezonlarga va/yoki ehtiyojlarga asoslanib mablag‘ ajratish masofaviy ta’limning uzluksizligini ta’minlashga yordam beradi. Ta’lim siyosati va dasturlarini moliyalashtirishda tenglikni hisobga olish, muntazam va favqulodda byudjet mablag‘larini ajratish orqali kapital mablag‘lar ijtimoiy himoyaga muhtoj bo‘lgan oila farzandlariga yetib borishi va hamma uchun inklyuziv ta’lim olish imkoniyatlarini yaratishi mumkin. O‘zbekiston: O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 19-martdagi “Koronavirus pandemiyasi va global inqiroz holatlarining iqtisodiyot tarmoqlariga salbiy ta’sirini yumshatish bo‘yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5969-son farmoni qabul qilindi. Mazkur hujjatga ko‘ra, iqtisodiyotni qo‘llab- quvvatlashga qaratilgan qator chora-tadbirlar belgilandi. Xususan, umumta’lim maktablari va ijtimoiy sohaning boshqa obyektlari uchun 800 mlrd. so‘m mablag‘lari ta’minlanishi belgilab berildi. Umumta’lim maktablarning faoliyati to‘xtatilgan davrda umumta’lim maktablari boshlang‘ich sinflari o‘quvchilarining ota-onalariga (ular o‘rnini bosuvchi shaxslarga, vasiylarga, homiylarga) yillik ta’tildan foydalanish grafigidan qat’i nazar, yillik ta’til olish imkoniyati taqdim etildi. |