Izlanishlar, yechimlar
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
173
XALQ TA’LIMI: MUAMMOLAR, IZLANISHLAR, YECHIMLAR pedagogik kadrlar tayyorlashda ham yaqqol ko‘zga tashlanmoqda. Shu bilan birga, I.D.Fruminning fikriga ko‘ra, xorijiy mamlakatlarning muvaffaqiyatli tajribasidan foydalanish yoki pedagogik kadrlar tayyorlash va malakasini oshirishning pedagogik tizimini rivojlantirishning o‘ziga xos usulini izlash kerak . Jamiyatimizda rejalashtirilayotgan yangiliklar pedagogik ta’lim an’analarini yo‘qqa chiqarmay amalga oshirilsa, o‘qituvchilarning jamiyatdagi mavqeyi ancha yaxshilanadi, O‘zbekistonda salohiyatli pedagogik ta’lim tizimi mavjud bo‘lgan va hali ham mavjud, bu, aytish mumkin-ki, juda ham yuqori. Avvalo, pedagogika universiteti bitiruvchisi, ushbu universitet devorlarini tark etarkan, o‘qituvchilik qadriyatlarni asrab-avaylaydi va keyingi avlodga uzatadi hamda mamlakatimiz fuqarolarini bilimli qilib tayyorlashda muhim bo‘g‘in hisoblanadi. Jahonning qator mamlakatlarida siyosiy, tabiiy va ijtimoiy qarama- qarshiliklar natijasida kadrlar tanqisligi yuz berayotgan bir paytda respublikamiz kadrlar bo‘shlig‘ini to‘ldirish, shu jumladan, xalq ta’limi tizimida ayrim fanlar bo‘yicha o‘qituvchi kadrlarga bo‘lgan ehtiyojlarni qondirish, professional pedagog kadrlar tayyorlashning jahon integratsiyasi sharoitida ta’lim tizimini ilmiy tarkibiy o‘zgarishlar asosida rivojlantirish kabi masalalar yetarli darajada tadqiq qilinmaganligi tadqiqotning dolzarbligini belgilaydi, bu esa, ushbu ishning tadqiqot mavzusi sifatida tanlanishiga asos bo‘ldi. Ma’lumki, mamlakatimizda ta’lim-tarbiya tizimini yangi bosqichga ko‘tarish, pedagog kadrlar tayyorlash sifatini ilg‘or xalqaro standartlar asosida takomillashtirish va oliy pedagogik ta’lim bilan qamrov darajasini oshirish borasida izchil chora-tadbirlar amalga oshirib kelinmoqda. Jumladan, maktabgacha ta’lim qamrovining oshishi, 11 yillik umumiy o‘rta ta’lim tizimining joriy qilinishi hamda oliy ma’lumotli kadrlar tayyorlash ko‘lamining kengayishi munosabati bilan yuqori malakali mutaxassislarga nisbatan yuzaga kelayotgan ehtiyojni o‘z vaqtida ta’minlash maqsadida, so‘nggi yillarda pedagog kadrlar tayyorlashga ixtisoslashgan xorijiy va mahalliy oliy ta’lim muassasasi faoliyati yo‘lga qo‘yildi, mazkur ta’lim sohasi bo‘yicha xorijiy davlatlar bilan qo‘shma ta’lim dasturlari tashkil etildi. Umumiy ta’limning rivojlanish tendensiyalarini tahlil qiladigan bo‘lsak, bo‘lajak o‘qituvchilarda, ularning maqsadli yo‘nalishlarida va ishlash usullarida ko‘p jihatdan ularning zamonaviy yondashuvlariga o‘xshamasligi haqida juda o‘rinli xulosa chiqarishimiz mumkin. Ularning asosiy farqi bilimlarni ko‘chirib o‘tkazishga emas, balki o‘quvchilarning rivojlanishiga yo‘naltirishda bo‘ladi, ya’ni ular ta’limni rivojlantirishning tegishli texnologiyalarini o‘zlashtiradilar. Ammo kelajak uchun o‘qituvchilar bugungi kunda pedagogika oliy o‘quv yurtlarida o‘qitilishi kerak. 174 A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI Tahlillar shuni ko‘rsatmoqdaki, o‘qituvchilar soni ortgani bilan maktablar soniga nisbatan solishtirilganda 2016-2017-o‘quv yiligacha -6,2%ga pasayib ketgan. Bu yilga kelib o‘qituvchilarning maktablarga qaytishi sababli ushbu ko‘rsatkich 15,2%ga oshgan. Shahar joylarda o‘qituvchilar soni 2,2 barobarga ortgan bo‘lsa, qishloq joylarda ularning soni 4,0%ga oshgan xolos. Sababi yuqori bilimli kadrlar shahar joylarda qolishmoqda. Bugungi kunda umumiy o‘rta ta’lim maktablari soni 1990-1991-o‘quv yiliga nisbatan 1848 taga ko‘payib, 22,2% ga oshgan. |