— bozor konyunkturasidagi omillar (xalqaro raqobat darajasi, inflyatsiya, valuta kursining o ‘zgarishi va h.k.). M am lakatning to ‘lov balansi holatiga kovp om illar ta’sir eta di. Biroq, ulardan eng asosiylari sifatida quyidagilarni ko'rsatish mumkin: Mamlakat iqtisodiyotining va xalqaro raqobatning bir tekis rivojlanmasligi. Ma’lum bir mamlakat to‘lov balansining asosiy moddalari jahon iqtisodiyotidagi boshqa mamlakatlar bilan ushbu m amlakatning raqobat qilish kuchlari nisbatani o ‘zida aks ettiradi. Iqtisodiyotdagi siklik tebranishlar. Mamlakatning tashqi iqtisodiy aloqaiari natijasi m illiy iqtisodiyot holatiga ta’sir ko‘rsatganidek, to ‘lov balansiga xo ‘jalil< yurituvchi subyektlar xo ‘jalik faoliyatida o ‘sish, pasayish va tebranishlar o Lz ta’sirini ko‘rsatadi. Masalan, mamlakatda ishlab chiqarish hajmining or- tishi elektr energiya manbalariga, xom ashyo va asbob-uskunaga 261
bo'lgan import talabi ko'payishiga sabab bo'ladi. Milliy iqtisodiyot jahon iqtisodiyoliga nisbatan sckin rivojlansa, ushbu mamlakat- dan kapitalning chiqib keiishi sodir bo'ladi. Mamlakatda rivoj- lanish sur’atlari ortsa, voki ic/.lashsa, foyda olish miqdori ham, foiz stavkalar ham oshadi, kapitalning chiqishi esa qisqaradi. Davlatning diet eldagi xarajallarining ortishi. Turli siyosiy va iqtisodiy maqsadlarni ko'/lagan huknmatning tashqi xarajatiari milliy iqtisodiyot uchnn og'ir yuk hisoblanadi. U ning to'lov balansiga bilvosita ta’siri mamlakatning iqtisodiy o'sish, ishlab chiqarish sur’atlarining o'/garishi, milliy iqtisodiyotning eksport
