tarmoqlaridan resurslarni olib qo‘yish, eksportni kamayishi va h.k. orqali sodir bo'ladi. Kapitalning kirishi va chiqib ketishi. Kapitalning chiqishi va kirib keiishi to'lov balansiga ikki tomonlama ta'sir qiladi. Xusu- san, kapitalning eliicjishi uning passivini oshiradi. Bunda eksport tarmoqlarini moderni/atsiyalash uchun foydalanish m umkin bo'lgan mablag'larni o'ziga jalb etadi (ya’ni tortib oladi). Shu- uingdck, kapital cksporti m a’lurn bir davrdan s o ‘ng dividend va foiz, Ibyda ko'rinishida mamlakatga xorijiy valutada mablagiarni kirib kelishini ta'minlaydi. Xorijiy kapitallarning mamlakatga kirib keiishi importyor mamlakat toMov balansiga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Chunki tarmoq- larga xorijiy ka pit a I n i kiritish natijasida tarmoqlarning iqtisodiy samaradorligi ortsa, undan olingan daromad tashqi qarzlarni s o ‘ndirishga yo‘naltiriladi. Aks holda esa, u to'lov balansiga salbiy ta’sir etishi mumkin. Inflyatsiya. Inflyatsiya mamlakat to‘lov balansiga salbiy ta’sir ko'rsatadi. Mamlakat ichida narxlarning ortishi mahalliy tovar- lar raqobatbardoshligini kamaytiradi, ularning eksportini qiyin- lashtiradi, tovarlar importini kuchaytiradi, diet elga kapitalning chiqib ketishi, «qochishi» sodir boia d i. Favqulodda holatlar. H osilning yo'qolishi, stixiyali (o‘z - o ‘zidan sodir bo'lgan) qashshoqlik, tabiiy ofatlar va h.k. kabi favqulodda holatlar mamlakat to'lov balansiga salbiy ta’sir ko'rsatadi. 262
Savdo cheklovlari. To‘lov balaasiga m am laka tlam m g bir biriga nisbatan qollay o tgan diskriminatsiyalari, proteksiomst lk harakatlari, xususan mamlakatlarning o ‘zaro manfaatli iqtisodiy
