Jahon adabiyoti: mod е rnizm va postmod
Yüklə 1,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ulug‘bek HAMDAM: Ko‘pchilik she’rlarda aks etgan kechinma haminqadar, ularni o‘qisa ham, o‘qimasa ham bo‘ladi demoqchisiz-da!.. Qo‘shilaman. Bunday
|
Sanjar NAZAR:
Bugun ko‘plab she’rlarni ko‘zdan ke- chira turib (ularni faqat ko‘zdan kechirish mumkin, ular o‘qish uchun judayam soddalik qiladi) muallifning holati- ni yaqqol tasavvur qila olaman. Bu – krossvord yechayot- gan odamning holati. Hayrat ham, mehnat ham, hissiyot va ilhom ham aynan shu darajada. Nimaga shunaqa? Ni- maga adabiyot, ayniqsa, she’riyat san’atning boshqa tur- lari, ilm-fan yoki sportdagidek uzluksiz taraqqiy etmaydi, balki o‘rni kelganda o‘zining kechagi darajasiga havas bilan boqadi? Ulug‘bek HAMDAM: Ko‘pchilik she’rlarda aks etgan kechinma haminqadar, ularni o‘qisa ham, o‘qimasa ham bo‘ladi demoqchisiz-da!.. Qo‘shilaman. Bunday she’rlar- ning urchib ketganligi, avvalo, xalqimiz tabiatidagi sen- timentallik bilan, ana shunday mashqlarni qoralayotgan- larning adabiyotga, she’riyatga oddiy bir narsa sifatida qarayotganlari bilan, qolaversa, chuqur adabiy-estetik tarbiyaning yetishmasligi, ya’ni diddagi qusur bilan bel- gilanadi. Tabiiy, buning yana ko‘p chuqur sabablari bor. Shulardan bittasi shaxsning o‘zi bilan, uning qismati bi- lan bog‘liq bo‘lib, aytish mumkinki, inson har qan cha iste’dodli bo‘lib tug‘ilmasin, agar uning ko‘rgan kuni, peshonasiga bitilgan qismati san’atkornikiga monand bo‘lmasa, ya’ni hayot chig‘iriqlarida yetarli darajada «pish masa», undan katta adabiyot kutib bo‘lmaydi. Bun- day ijodkor yozgan narsalar shuning uchun ham sizning ma’naviy, ruhiy, este tik chanqog‘ingizni qondirmaydi. Bi- nobarin, siz adabiyotning kechagi darajasiga havas bilan boqa boshlaysiz. Yana bir sabab shuki, odamlar o‘z bag‘ridan tuyg‘u- ni, hisni, kechinmani tobora siqib chiqarmoqda. Zamon- dosh inson go‘yo his-hayajonsiz, faqat aql-idrok bilan yashamoqqa ahd qilganga o‘xshaydi. («O‘ldim-kuydim» tarzidagi «shig‘ir»larning esa katta tuyg‘ularga aloqasi yo‘q. Ularning darajasi juda sayoz. Sayoz suvning shovqi- ni kuch li bo‘ladi deyishadi.) Chunki shun day qilinganda hayot yengilroq bo‘ladi deb ishonadi zamondosh. Bino- barin, u boshni aylantiradigan ishq-muhabbatga mubta- lo bo‘lishni, uning olovida kuyib azoblanishni emas, bal- ki sovuq mulohazakorlik bilan farovon hayotga eltuvchi yo‘llarni tanlaydi, shularni afzal biladi... Bu – asrimizning, biz yashayotgan davrning umumiy kayfiyati. Bugungi shoir ham shu zamonning farzandi bo‘lganidan keyin o‘z muhitiga xos kayfiyatdan uzoqqa ketolmaydi. Biroq, ba- ribir, istisnolar mavjud. Katta adabiyot ana shu istisnolar evaziga yaratilishi mumkin. Lekin «istisno»lar har kuni tug‘ilavermaydi-da... «Adabiyot, she’riyat nima uchun ilm-fan yo sportdek uz- luksiz taraqqiy etmaydi?» degan savolingizga kelsak, shuni aytish joizki, inson bolasi tug‘ilibdiki, hamma narsani nol- dan – boshidan boshlaydi. Agar salaflar yetib kelgan joydan 212 213 boshlaganida edi, hozir, siz aytgandek, uzluksiz taraqqiyot haqida gaplashayotgan bo‘lardik. Biroq bunday emas, bu- gungi shoir o‘z faoliyatini Navoiy yetib borgan yuksaklikdan emas, bal ki Navoiy boshlagan quyilikdan – ibtidodan bosh- laydi. Shuning uchun u ham turtinadi, surtinadi, alaloqibat o‘z kuch-qudratiga, Xudoyim yurak-bag‘riga jo qilgan im- koniga yarasha «yo‘l bosadi». Shunga ko‘ra, bosilgan yo‘l- larning uzun-qisqaligi har xil bo‘ladi. Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|