Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

Yevropa va Shimoliy Amerikaga xosdir. Shimoliy Amerika, Yevropa va Avstraliya 
kabi davlatlar qishloq xjaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishda va uni sotishda 
yetakchi rinda turadi. Ularga hozirgi kunda bu mahsulotlarining import va eksport 
banosi 2/3 qismi to’g’ri keladi. XX asr o’rtasiga qadar netto eksport bo’lgan davlatlar, 
hozirgi kunda netto-importyor davlatlarga aylanganlar, ularda eksportyor uchun 
mljallangan texnik va oziq-ovqat mahsulot kuchaygan va bir necha davlatlarda 
hattoki eksportga qaratilgan chorvachilik rivojlangan bo’lsa ham, shu asnoda 
Lotin Amerika ham kuchaydi. Ixtisoslashuv va davlatning MRT tizimidagi o’rni 
ekinzorlar tuzilmasida, oziq-ovqat, yem-hashak va texnik madaniyati nisbatida z 
aksini topdi. 0 ’simlik va chorvachilk yaxshi rivojlangan AQSHda ekinlaming yarmini 
yem-hashak.1/4 qismini oziq-ovqat va texnik madaniyat tashkil qiladi. An’anaviy 
iste’mol xjaligi rivojlangan va yaxshi rivojalanmagan chorvachilk bilan Hindistonda 
ekinlaming 7/10 qismini oziq-ovqat madaniyati, qolgani esa texnik va yem-xashak 
xjaligi o’rtasida teng blinadi.
Don xo’jaligi ko’p davlatlarning asosiy sohasi bo’lib qolmoqda, don xo’jaligi 
har xil maqsadli vazifalarga egadir. Don xjaligi 2 guruhga blinadi: oziq-ovqat 
(bug’doy, guruch, javdari bug’doy) va yem-hashak (makkajo’xori, афа, suli, tariq, 
sorgo), ularni yem-hashak bo’lib ham, oziq-ovqat sifatida ham ishlatsa bladi. 
Umuman olganda, o’stiriladigan bug’doyning 2/5 qismi hayvonlarning yemiga 
ham ketadi, rivojlangan davlatlarda bu ko’rsatkich o’smoqda (AQSH 1/2). Yem- 
xashak turlarining roli rivojlangan davlatlarinning yem-xashak ishlab chiqarishda 
juda ham kattadir. Lekin, asosiy qimmatbaho mahsulot bu bug’doydir, chunki u 
nafaqat rivojlangan, balki rivojlanayotgan davlatlarning aholisini oziq-ovqat bilan