Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

Hozirgi davr olimlarining kpchiligi inson kelib chiqishi haqidagi 
monosentristik farazni (antropogenezni) qllab-quvvatlaydi. Ushbu farazni ilk 
bor Ch.Darvin o’zining “Insonning kelib chiqishi va jinsiy tanlov” kitobida ilgari 
surgan (1871) hamda shu asarida gumanoidlar vujudga kelgan va tarqalgan 
manzil sifatida Shimoliy-Janubiy Afrikani qayd etgan. 0 ’shandan buyon 
arxeologiya va antropologiya fanlari Afrika odamsimon maymunlari 
evolutsiyasining uzviy (xronologik) zanjirini tasdiqlovchi ko’plab dalillarni izlab 
topishdi. Bu zanjiming so’nggi bg’ini - Yer yuzida topilgan eng qadimiy va 
maymunlarga eng yaqin blgan gumanoid 1994-yilda Efiopiyaning shimolida 
Aramiz daryosi havzasida topilgan. Australopitecus ramidus deb atalgan ushbu 
mavjudotlar qoldig’ining yoshi 4,5 million yilga teng.
Fan tomonidan “odam" deb tan olingan - miya hajmi ancha yirik blib, 
ql-oyoqqa ega blgan ilk mavjudotlarning qoldiqlari ham dunyoning shu 
mintaqasida 1960-yildaTanzaniyadagi Oldovay darasida va 1972-yili Keniyadagi 
Rudolf kli yaqinida topilgan. Odam paydo blishining anatomik-antropologik 
belgilaridan tashqari yanada aniqroq, salmoqliroq va nuqsonsiz belgilar ham 
bor edi: qoldiqlar yonida ibtidoiy tosh qurollar bor edi. Shu sababli yoshi 2,5-2 
million yilga teng deb taxmin qilinayotgan bu eng qadimiy odamlar Homo habilis 
(omilkor odam) degan nom olgan. Populyatsiyalar yiriklashib borgani sayin 
habilislar oziq-ovqat izlabAfro-Evroosiyo qifalar bloki hududida tarqala boshladi. 
Eng qadimiy odamlar-arxeontroplar (pitekantroplar,sinantroplar,atlantroplar)ning 
Sharqiy Afrika hududida tashqarida Yevropada topilgan qnalg’alari eramizdan 
avvalgi 600-250 ming yillika mansub (qadimgi paleolit). Dastawal ular faqat