Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

Shulaming ichida Yevropa va ShimoliyAmerika (AQSh, Kanada) eng katta iqtisodiy 
quwatga ega. Birinchi markazga butun jahon miqyosida ishlab chiqarilgan yalpi 
milliy mahsulotning (YaMM) 32,5 foizi, ikkinchi markazga 27,7 foizi to’g’ri keladi. 
Undan keyingi rinlarni Yaponiya (15,3foiz), Xitoy, Janubi-Sharqiy Osiyo, Braziliya, 
Janubi-arbiy Osiyo (Fors ko’rfazi sohilidagi mamlakatlar), Rossiya, Avstraliya 
va Hindiston egallaydi.
Dunyo xo’jaligining geografik modelini hosil qiluvchi yuqoridagi mintaqalar 
va mamlakatlar bilan bir navbatda boshqa yirik uyushmalarni ajratish mumkin. 
Shular qatorida «katta yettilik» mamlakatlarida dunyo hududining 15,5 foizi, 
aholisining 11,8 foizi jamlagan holda YaMMning salkam 2/3 qismi ishlab 
chiqariladi. Osiyo-Tinch okeani mintaqasiga YaMMning juda katta salmog’i (55 
foiz) to’g’ri kelmasa ham, uning avtomobillar, dengiz kemalari, televizoriar, qora 
va rangli metallar, organik kimyo mahsulotlari ishlab chiqarishdagi ulushi 50- 
75 foizni tashkil etadi. Jahon xo’jaligi va xalqaro geografik mehnat taqsimoti 
dunyoning barcha mamlakatlarini qamrab olib, hozirgi vaqtda murakkablashish 
va chuqurlashish ynalishida rivojlanmoqda. Xalqaro ixtisoslashuv va tovar 
ayirboshlashning chuqurlashishi dunyodagi qator mamlakatlar milliy 
xo’jaliklarining bir-biriga blgan ta’siri va aks ta’sirining kuchayishiga, o’zaro 
hamkorlik doirasida umumiy reja asosida faoliyat ko’rsatishga olib keldi. Ana 
shuning natijasida xalqaro geografik mehnat taqsimotining yangi, eng oliy 
darajasi - xalqaro iqtisodiy integratsiya vujudga keldi. Xalqaro iqtisodiy 
integratsiya - bu ayrim mamlakatlar guruhlarining ular tomonidan kelishilgan 
davlatlararo siyosatni tkazishga asoslangan juda chuqur va barqaror zaro