Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

MDH davlatlariga Jahon gaz zaxiralarining uchdan biri to’g’ri keladi. 1992- 
yilda kapitalistik mamlakatlarda 1285 mlrd.m3 gaz qazib olingan. Shu jumladan, 
AQShda-510 mlrd. m3, Kanadada - 110 mlrd. m3, Niderlandiyada - 75 mlrd. m3, 
GFRda - 15 mlrd. m3tabiiy gaz qazib olingan.
1993-yilda Rossiya hududida 640 mlrd.m3f Turkmanistonda 88 mlrd. m3, 
0’zbekistonda 45 mlrd. m3, Ukrainada 25 mlrd.m3 gaz qazib olingan.
Dunyoda gaz qazib olish bo’yicha birinchi nlikka kiruvchi davlatlar 
quyidagilar: Rossiya, AQSh, Kanada, Turkmaniston, Niderlandiya, Angliya, 
0’zbekiston, Indoneziya, Jazoir, Saudiya Arabistoni.
Ko’mir sanoati. Tekshirilgan zaxiralari 75 trillion tonna deb hisoblanadi. 
Yer yuzasida ko’mir zaxiralari, neft zaxiralariga qaraganda ancha ko’p. Lekin bu 
zahiralar yer yuzasida notekis joylashgan. Kapitalistik davlatlar orasida ko’mir 
zaxiralari va uni qazib chiqarish jihatidan, AQSh (1993 yil 945 mln.t), GFR (435 
mln. t), Buyuk Britaniya (90 mln. t) alohida ajralib turadi. Dunyoda 1950-1990- 
yillarda kmir qazib olish darajasi pasaymadi, balki yillar sayin o’sib bormoqda. 
Kmir sanoati jahon energetikasida muhim tarmoq bo lib kelmoqda.
Yer yuzasida tekshirilgan kmir zaxiralarining 40 foizi, qazib olinadigan 
ko’miming 60 foizga yaqini sobiq MDH mamlakatlariga tg’ri keladi.
Kmir qazib oluvchi asosiy mamlakatlarga Xitoy (1 mlrd. tdan ortiq), Rossiya 
(400 mln. t), Ukraina (165 mln. t), Qozog’iston (165 mln. t), Chexiya (106 mln. t) kiradi.
Energetika sanoati. Elektroenergiya eng zamonaviy va universal energiya 
turi blib, uni jahon energetikasidagi salmog’i tobora o’sib bormoqda.
Hozirgi vaqtda elektroenergiya ishlab chiqarmaydigan birorta davlat dunyoda 
yo'q. Lekin, elektrlashtirish darajasi bo’yicha mamlakatlar bir-biridan keskin