Jahon ijtimoiy iqtisodiy geografiyasi B Bahritdinov va b 1
dumaloq bo’lsa; guruch Uzoq Sharqda - dumaloq va krahmalli, Hindixitoyda - yopishqoq, Hindistonda - uzunchoq, shishasimon va donador Dastlab paxta tarqalgan trtta choq trtta turli endemic turga tegishli bolib, bir-biridan tolasining uzunligi, puxtaligi va rangi bilan farqlangan, bir yillik va ko’p yillik, bir martalik mavsumiy va doimiy, ksaklari asta-sekin yetilib boradigan turlari bor. Xonakilashtirilgan bir nomli hayvonlar ham bir-biridan farqlangan. Eski Dunyoda ham, Yangi dunyoda ham odamlar dasht va yarimcho’1 hududlarda xonakilashtirish uchun eng ma’qul jonivor tuyalar, degan xulosaga kelgan. Bu jonivorlar chidamli, ovqat tanlamasligi va kp maqsadda foydalanish mumkinligi bilan ajralib turadi. Efiopiyada bir rkachli tuya boqilgan blsa, 0’rta Sharqda - ikki rkachli tuya boqilgan. And hududida esa tuyasimonlarning yagona shakli birmuncha kuchsiz va nozik vikunya va guanako blgan, ulardan keyinchalik lama va alkapa ajratilgan. Dehqonchilikka, chorvachilikning parrandachilik, cho'chqaboqarlik kabi sekin rivojlanadigan turlariga tishning asosiy natijasi troqlik bo’ldi. Bunda aholi daryo sohillari va dalalarda jamlana boshladi, bunda sugrish imkoniyati va dengiz orqali tashqi daryoga chiqish mumkinligi muhim гоЧ o’ynagan. Biroq rivojlanishning dastlabki bosqichlarida yerga bog’liqlik dehqonchilik choqlarining bir-biridan uzoqlanishuvini kuchaytirdi. 0 ’choqlarning mustaqil rivojlanishi nafaqat ekinlar va uy hayvonlari tplamlari xilma-xilligida, balki yerga ishlov berish tehnologiyalarida ham namoyon bo’ladiki, bu hol rivojlanishdagi notekislikka sabab bladi. Taraqqiyot sur’ati shu jumladan tesha bilan ishlov berishdan omochga tishga ham bog’liq edi, buning uchun esa omochni