Shólkemlestiriw hújjetleri mazmunı boyınsha mákemeler hám kárxanalardıń huqıqıy dárejesi, bóliniw tarmaqları, basqarıw isinin barısında jámááttiń qatnasıwı, basqa shólkemler menen baylanıslardıń huqıqıy tárepleri sıyaqlı máselelerdi sáwlelendiredi. Shólkemlestiriw hújjetlerine nızamlar, májilis bayanatları, shártnamalar, jollamalar hám t. b. hújjetler kiredi.
Biylik hújjetleri toparına buyrıq, kórsetpe, biylik sıyaqlı hújjetler kiredi.
Maǵlıwmat-xabar hújjetleri ádewir keń dúrkindi óz ishine aladı. Bunday topardaǵı hújjetlerge maǵlıwmatnama, akt, arza, túsinik xat, esabat, isenim xat, minezleme sıyaqlı hújjetler jatadı.
Xızmet jazıspaları mazmunı boyınsha hár túrli bolıp, olar mákemelerde júrgiziletuǵın hár qıylı máseleler menen baylanıslı usınıs, ótinish, kepillik sıyaqlı hújjetlerdi sáwlelendiredi.
Hár qanday hújjetlerde olardıń hár birine tán zárúrli bólimleri menen birge, ulıwma belgileri de boladı.
Qaraqalpaq ádebiy tili tariyxında rásmiy is qaǵazları tarawında anaw ya mınaw sóz termin hám sóz dizbekleriniń joqarıdaǵıday túrlishe kórinislerge iye bolıwı tolıq mánidegi jazba ádebiy tildiń rawajlanıwınıń dəslepki jıllarına xarakterli. Al házir olardıń payda bolıwı hám jasalıwı boyınsha ulıwma tanılǵan qaǵıydalar hám belgili usıllar qáliplesip atır. Usılardıń ishinen tómendegilerdi kórsetip ótiwge boladı:
1. Semantikalıq usıl. Bul usıl arqalı anaw ya mınaw sóz rásmiy is qaǵazları stiline tán arnawlı mánini qabıl etedi. Máselen, dawıs sózi kóp mánili sózler qatarına kiredi. Qaraqalpaqsha-russha sózlikte onıń usınday bir neshe mániler de qollanılıwı tuwralı maǵlıwmat berilgen. Solardıń biri saylawlar, belgili bir máseleni sheshiwge qatnasıwshınıń sheshim tuwralı usınıstı quwatlawı ya quwatlamawı boyınsha beriletuǵın dawıs keńesshi dawıs, ashıq dawıs, dawısqa qoyıw, dawıs beriw usaǵan turaqlı sóz dizbekleri mine usı máni tiykarına qurılǵan. Rásmiy is qaǵazları tarawında aktiv qollanılatuǵın qarar, arza, xúkim sıyaqlı sózlerdiń terminlik mánileri de usınday jol menen, yaǵnıy semantikalıq usıl arqalı jasalǵan.
Dostları ilə paylaş: |
