Jismoniy shaxslar

O„zbekiston Respublikasi Davlat byudjeti daromadlari
tarkibida bevosita soliqlarning o„rni
6
 
 
№ 
Ko‗rsatkichlar 
Yillar 
2018-yilda 2012-
yilga nisbatan 
o‗zgarishi, punktda 
2012 2013 2014 2015 2016 2017 
2018 
1. 
Daromadlar 
(maqsadli 
jamg„armalardan 
tashqari) jami 
100 
100 
100 100 100 100 
100 
X 
2. 
Shu jumladan: 
bevosita soliqlar 
26,6 26,1 26,2 23,6 23,0 24,0 
20,6 
-6,0 
Bilvosita soliqlar tarkibiga qo‗shilgan qiymat solig‗i, aksiz solig‗i, 
bojxona boji, benzin, dizel yoqilg‗isi va suyultirilgan gaz ishlatganlik 
uchun soliqlari kiradi.
2012-2018 yillar mobaynida bilvosita soliqlarning O‗zbekiston 
Respublikasi davlat byudjeti daromadlarining umumiy hajmidagi 
salmog‗i o‗sish tendensiyasiga ega bo‗lgan. 
 
2.6-jadval 
O„zbekiston Respublikasi davlat byudjeti daromadlari tarkibida 
bilvosita soliqlarning o„rni
7
 
(foizda) 
№ 
Ko‗rsatkich 
lar 
Yillar 
2018-yilda 2012-
yilga nisbatan 
o‗zgarishi, punktda 
2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 
1. 
Davlat byudjeti 
daromadlari –jami 
Shu jumladan: 
bilvosita soliqlar 
100 
49,5 
100 
53,1 
100 
53,5 
100 
52,9 
100 
55,1 
100 
54,6 
100 
53,7 
X 

4,2 
Mazkur tendensiyaning mavjudligi davlat byudjeti daromadlarini 
shakllantirishning hozirgi holati nuqtayi nazaridan ijobiy hisoblanadi. 
Buning sababi shundaki, qo‗shilgan qiymat solig‗i va aksiz solig‗i 
6
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011-2017 yillardagi «O‗zbekiston 
Respublikasining asosiy makroiqtisodiy ko‗rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti 
parametrlari to‗g‗risida»gi qarorlari asosida tuzildi. 
7
O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2011-2017 yillardagi «O‗zbekiston 
Respublikasining asosiy makroiqtisodiy ko‗rsatkichlari prognozi va Davlat byudjeti 
parametrlari to‗grisida»gi qarorlari asosida tuzildi. 

---

39 
iqtisodiy konyunkturaning o‗zgarishlariga bevosita bog‗liq bo‗lmagan 
barqaror daromad manbalari hisoblanadi va bilvosita soliqlar bo‗yicha 
tushumlarning asosiy qismini tashkil etadi. 
O‗zbekiston Respublikasi davlat byudjeti ijtimoiy xarajatlarini 
o‗sish tendensiyasiga ega ekanligi davlat byudjeti daromadlari hajmini 
uzluksiz oshirib borishni taqozo qiladi. Bu esa, qo‗shilgan qiymat 
solig‗i, aksiz solig‗i kabi barqaror daromad manbalarini byudjet daro-
madlarining tarkibidagi yuqori salmog‗ini ta‘minlashni taqozo qiladi.
To‗g‗ri va egri soliqlar yagona soliq tizimni tashkil etib, bir-biri 
bilan o‗zaro bog‗langandir.
Yevropa mamlakatlarida bilvosita soliqlarning roli AQSh, 
Yaponiya, Kanada va Avstraliyaga qaraganda yuqoridir. Yevropa 
mamlakatlarida jami soliq tushumlarining hajmida bilvosita soliqlar-
ning salmog‗i 40 foizdan yuqori bo‗lib, ayrim mamlakatlarda 50 foizni 
tashkil etadi. Mazkur ko‗rsatkich 50 foizdan yuqori bo‗lgan mamla-
katlar guruhiga Meksika, Turkiya va Koreya kiradi. AQSh, Yaponiya, 
Kanada va Avstraliyada esa ushbu ko‗rsatkich 25-30 foizni tashkil 
qiladi.
8