Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

- o‘quvchilar orasida o‘zaro munosabatlarni to‘ri shakllan-tirishga erishish. Chunki xarakat faoliyatlarini
o‘zlashtirish, takomillashtirish kollektivchilikka tayanib munosabatlarni tashkillash emotsionallik bilan aloqador.
Shuullanuvchilar-ning, ayniqsa, turli jinsdagilarning yuqori darajadagi o‘zaro yordami yoki raqiblik orqali aloqasi,
do‘stlik, o‘rtoqchilik, o‘il bolalar va qizlar orasidagi yuqori axloqiy munosabatlarning shakillanishida bebaxo
vositadir;
- xarakat faoliyatlari davomida mustaqillikni tarbiya-lash. O‘quvchilarning sport zali yoki sport maydonida
xarakat-lanishiga nisbatan mustaqillik berish, bir tomondan, o‘quvchi-larning o‘z-o‘zlarini boshqarishiga imkon bersa,
ikkinchi tomonidan, o‘z faoliyatiga javobgarlikni xis qilish uchun sharoit yaratadi, o‘z xarakat aktivligiga ongli
munosabatni va uni amalga oshirish usulini o‘ylashga o‘rgatadi;
- umumiy va xususiy tarbiyaviy vazifalarni xal qilish o‘qituvchi bilan o‘quvchini yuqori darajadagi va xususiy
aloqasi (o‘qituvchining kommunikativlik komponenti) sharoitida amalga oshiriladi.
Tarbiya vazifalarini taolim jarayonida to‘laqonli amalga oshirish uchun uni tizimli ravishda bilim olish
vazifalarini xal qilish bilan qo‘shib olib borilmasa, kutilgan natijaga erisha olmaslik amaliyotda isbotlangan.

---

- solomlashtirish vazifalari xarakat faoliyatlarini o‘qitishda jismoniy tarbiyaning barcha vositalarini kompleks
ravishda qo‘llash orqali xal etiladi.
Taolim jarayoni tibbiy ko‘rik (nazorat) xulosalariga muvofiq differensiallashtiriladi va o‘quvchilar asosiy,
tayyor-lov va maxsus tibbiy guruxlar deb nomlanuvchi guruxlarga ajratiladi.
O‘quv materiali mazmuni va uning o‘quvchilarga beradigan jismoniy yuklamasi ularning yoshi, jinsi va
jismoniy tayyor-garligiga qarab qatoiy differensiallashtirilishi lozim. Bu talabning buzilishi faqatgina o‘quv
materialini o‘zlashtirmas-ligigagina olib kelmay, o‘quvchining salomatligiga xam katta putur yetkazishi mumkin.
O‘zlashtirish jarayonining o‘zida, xatto eng qoidali qilib uyushtirilgan taolimda xam, jaroxat olish xavfi 
mavjud. Bu tabiiy ravishda, o‘qituvchidan jismoniy mashq bilan shuulla-nish joyini juda xam puxta tayyorlash,
o‘quvchilar faoliyatini tashkillashdagi uyushqoqlikka rioya qilish va o‘quvchiga yordam berish yoki uni xavfsizligini
taominlashga (straxovka) tayyor-likni, doimo xushyorlikni talab qiladi.
Taolimning samarasiga tashqi faktorlar (sport anjom-lari va jixozlarning soz bo‘lishi), solomlashtirish
vazifala-rining xal qilishi (mashulot joyining tozaligi, xavo va boshqalar) axamiyatli darajada taosir qiladi.
Xarakat faoliyatlarini o‘qitishning yuqorida qayd qilin-gan xususiyatlari o‘qituvchidan psixologo-fiziologik
bilimlar-nigina talab qilib qolmay, yuqori darajadagi anatomo-fiziologik va metodik tayorgarlikka oid bilimlarga ega
bo‘lishni taqazo etadi.