Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati

tuzatishlar ko‘rsatmalar va xokazolar bilan qo‘shib olib borilgan o‘quv-tarbiya jarayoni amaliyotda o‘z samarasini
tez ko‘rsatadi. Shuullanuvchilarning barchasi uchun yaraydigan, taolim sharo-itining barchasi sharoitiga mos
keladigan usuliyatlar umuman yo‘q desak xato qilmagan bo‘lamiz. Amaliyotda qaysi bir usuliyatni universal metod
sifatida yuqori baxolasak, uni barcha o‘qituvchi qo‘llay boshlaydi, bu o‘z navbatida, o‘qituvchi ijodkorligini
chegaralab qo‘yadi, o‘quvchining barcha imkoniyatla-ridan foydalanish imkonini bermaydi. Bu fikr P.F. Lesgaft
tomonidan obrazli tarzda ifodalangan: “aytish mumkinki: “Usul-bu men”. Usul shundan iboratki, bilimli, tushunadigan
o‘qituvchi o‘z ishini o‘zi olib boraveradi”.
Taolim usuliyatlarini tavsifi. O‘quvchilarning bilimla-rini oshirish, malaka va ko‘nikmalarni egallash uchun
taolim metodlari uch guruxga ajratiladi. Xar bir gurux bir necha xil metodlarni o‘z ichida mujassamlashtirgan.
Mujassamlashtiril-gan usuliyatlarni jismoniy tarbiya taolimi jarayonidagi o‘rniga ko‘ra so‘zdan foydalanish, 
ko‘rgazmali xis qilish va amaliy usuliyatlar deb guruxlanadi va ulardan pedagogik jarayonda keng foydalaniladi.

O‘qitishning usuliyatlari 

So‘zdan
foydalanish

usuliyatlari
Ko‘rgazmali xis
qilish usuliyatlari

Amaliy usuliyatlari

Xikoya
Ifodalash
Tushuntirish
Suxbat
Muxokama
Topshiriq
Ko‘rsatma
Baxolash
Buyruq
Ko‘rsatish, na-
moyish
etish,
plakatlar, Ki-
nogrammalar,
doskaga bo‘r bi-lan
chizish,
o‘quvchilarni o‘zi
chizgani, maketlar,
modellar, rang va
tovush sig-nallar
Qatoiyan
va
qisman
reglamentlash-
tirish va xarakatni
bir butunligicha
to‘la o‘rgatish
O‘yin va
musobaq
a

Usuliyatlarning mavjud uch guruxi orqali o‘zlashtirilgan faoliyati bilan organizmning turli analizatorliri tizimi

yordamida tanishtirish taominlanadi: o‘quvchi eshitadi, uqadi, o‘zi xarakat jarayonini xis qiladi. Ishga ikkala signal
sistemasi jalb qilinadi. Xarakat faoliyatini o‘qitishda amaliy usuliyatlar muxim axamiyat kasb etadi. Birinchisi

---

ikkinchisiga poydevor qo‘ysa, uni qurib bitirish – yaoni xarakat faoliyatining ijrosi o‘yin yoki musobaqa usuliyati

orqali amalga oshiriladi.