Jizzax yengil sanoat kasb-hunar kolleji



Yüklə 1,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə39/41
tarix01.02.2023
ölçüsü1,71 Mb.
#82201
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   41
shaxsiy kompyuterlarni jixozli nazorati va ularning sozlanmalari.

Elektr havfsizligi. 
Kompyuter xonasida hamma jihozlar elektrda ishlaydi, shuning uchun elektr 
shakstlanishiga uchrash mumkin. 
Kompyuterlarda yega ulash va yerga ulash himoyasiga talablar. 
Hamma kompyuterlarda ele ktr tarmog’iga ul.ash uchun maxsus sistema ishlatiladi va 
unda “O” ulash himoyasi qo’llanilgan. “O” ga ulash himoyasi bu “O” simini korpuslari bog’lash 
va har xil issiqlikda ishlaydigan av tomatlarni ishga tushuruvchi sistemadir.
Shaxsiy kompyuterdan foydalanish qoidalari. 
Shaxsiy kompyuterni ishga tayyorlash va o’chirish tartiblari mavjud. Avvalambor 
kompyuterning tarmoq kuchlanishiga mosligini tekshirish kerak. Shaxsiy kompyuterlar 220 yoki 
110 kuchlanishil elektr tarmoqlarida ishlashi mumkin.
Shaxsiy kompyuterlar uchun kuchlanishning o’zgarishi, ayniqsa keskin o’zgarishlar havfli 
bo’lishi mumkin. Shuning uchun maxsus stalbizatorlardan yoki elektr quvvatining uzluksizligini 
ta’minlovchi-UPS qurilmasidan foydalanish tavsiya etiladi. Maxsus UPS qurilmasi elektr 
quvvatini o’zgarmas holda ushlab turadi hamda elektr mabayi o’chirilganda keyin muayyan vaqt 
davomida kompyuter ishlashini ta’minlab turadi. Bu vaqt kompyuterda bajarilayotgan ishlarni 
tugatish uchun yetarlidir. Masalan, kerakli ma’lumotlarni diskga yozib qo’yish yoki 
pragrammalar ishini tugatish uchun va hokazo.


57 
Atrof muhit muhofazasi. 
Kishilik jamiyati jadval rivojlanib borayotgan bir davrda tabiiy muvozanatni ya’ni 
ekologiyani yahshilash, tabioatnio muhofaza qilish dun yo miqyosida ega bo’lgan muammo 
bo’lib qolmoqda chunki ekologiya barcha mavjudotlarni biologiyasiga xos talablarga javob 
berishi, aks holda ularning yashsasi qiyinlashishi va nihoyat, nobut bo’lishi mumkin. Inson 
tabitani bir bo’lgi. Shuning uchun tabiatni muhofaza qilish, uning boyliklaridan rejali va 
samarali foydalanish insonlarning muhim vazifasi hisoblanadi.
Ekologiya hususida so’z yuritib Prizidentimiz I.A. Karimov, ekologiya havfsizligi-milliy
va mintaqaviy doiradan chiqib, butun insoniyatni umumiy muammosiga aylanib ketdi, deb 
ta’kidlangan edi. Haqiqatdan tabiiy muvozanatni saqlash va uni uzluksiz ravishta yahshilash, 
mustahkamlab borish-butun dunyo ahamyatiga ega bo’lgan muammoga aylanib bormoqda. 
Shuning uchun kishilik kishilik jamiyatnung hozirgi zamon taraqqiyoti ekologiya haqida 
bilimlarni o’rganish va rivojlantirish va uning tartib qoidalarini amalda to’g’ri qo’llash hamda 
barcha tamoillariga roiya qilishni taqazo etayotir. 
Bu o’z navbatida ekologiya va tabiatni muhofaza qilish fanini har taraflama puxta 
o’rganish hamda bu soxa bo’yicha keng ko’klamda ilmiy tadqiqot ishlari olib borish, uning 
natijalarini amalda mutazam qo’llashga undamoqda.
Tabiiy sharoitning mavjudotlari talablarga mos eklmasligi, ya’ni muvozanatning buzilishi 
ularning o’sish, rivojlanish va nasl berish hususiyatlari yomonlashtiradi. Bunday holatda uzoq 
davom etishi mavjudotlarini halok bo’lishiga-dunyoda hayotning so’nishiga olib keladi. Shuning 
uchun tabiiy muvozanatni saqlash sayyoramiz doirasida muammo bo‘lib kelmoqda. Dunyoda 
hayotning barqaror bo’lishligini ta’minlash uchun tabiiy muvozanatni, ya’ni ekologiyani 
o’rganish, uning tamoyillariga rioya qilish yo’li bilan mavjudotlar ichiki muhit talablarini tashqi 
muhit omillari bilan uzluksiz ta’minlashga erishish katta ahamyatga ega. Inson tabiat 
boyliklaridan o’z manfaatlari uchun keng foydalanadi. Zero u tabiatning ajralmas qismi. 
Tabiatga barcha mavjudotlar va borliq jismlar o’ziga xos darajada ta’sir qiladi. Lekin inson 
o’zining aql-zakovati, jismoniy mehnati tufayli tabiatga boshqacha ta’sir ko’rsatadi. U hatto 
ayrim masalalar bo’yicha tabiatni o’z foydasiga bo’ysundirishga ham erishadi. Natijada, tabiat 
boyliklari yo’q bo’ladi, (inson) o’zini falokat yoqasida olib keladi va butunlay nobud bo’ladi. 
Bunday nuhush holat ro’y bermasligi uchun ekologiyani buzmaslik, aksincha, uni saqlash va 
tabiatni muhofaza qilish lozim. 
“Ekologiya” so’zi grekcha bo’lib, oikos-yashash muhiti, turar joy va logos-ta’limot 
ma’nosini bildiradi. Ya’ni, ekologiya mavjudotlar uchun yashash sharoitlari mos kelishligi 
haqidagi ta’minotdir. 


58 
Inson va tabiat bir-biriga uzviy bog’liq. Tabiat-inson va butun mavjudotlar yashash 
sharoitining birdan-bir asosi. Uning boyliklari jamiyatni yashashi, rivojlanishi uchun zarur 
bo’lgan moddiy, madaniy ehtiyojlarni qondiradigan bitmas-tuganmas manba. Inson tabiatsiz 
yashay olmaydi, chunki u tabiatning ajralmas kichik bir qismi. U mavjudot sifatida tabiat ta’sir 
ko’rsatadi. Lekin insonning tabiatga o’z aql-zakovati, mehnat faoliyai tufayli ta’sir qilishini 
hech
nima bilan taqqoslab bo’lmaydi. Boshqacha qilib aytganda, mavjudotlar tabiatdan qanday bo’lsa, 
shunday foydalanib, unga sezilarsiz ta’sir etadi. Inson esa tabiatga shunchalik kuchili ta’sir 
ko’rsatishi mumkinmi, hatto tabiatni o’ziga bo’ysindiradi.
Sanoatning rivojlanishi tabiiy boyliklar kamayishi bilan birgalikda atrof muhit 
ifloslanishiga olib keladi. Ishlab chiqarish chiqindilar suv, atmosfera va tuproqning ifloslanishiga 
sabab bo’ladi. Bunday ifloslanish tuproq unumdorligining pasayishiga olib kelishio bilan bir 
qatorda hayvonot olami va inson salomatligi uchun havfli bo’lib qoldi. 
Atrof-muhitning ifloslanishi katta shaharlarda yaqqol ko’zga tashlanmoqda. Hosirgi 
vaqtda rivojlangan mamlakatlar yirik shaharlarida ichimlik suvi yetishmayotganligi havo zaharli 
moddalar, jumladan qo’rg’oshin bilan zaxarlangaligi aniqlangan. Ko’pgina ko’l va daryolar 
biologik nutai nazardan faoliyatisiz hisobalnadigan bo’lib qoladi. Yrik shaharlar axlatlar, 
chiqindilar to’lib ketganligi tufayli turli yuqumli kasalliklar kelib chiqish havfi tug’ulmoqda. 
Umuman, insonning tabiatga bo’lgan ta’siri shuchalik kuch olib, katta havf tug’dirmoqdaki, u 
biologik muvozatnatning, buzilishiga sabab bo’lib, ishlab chiqarish kuchlarining kelgusida 
rivojlanishiga to’sqinlik qilishi mumkin.
Tabiatni muhofaza qilishining maqsadi. Tabiatning muhofaza qilish qadim zamonlarda 
boshlangan va unning maqsadi asta-sekin mukammalashib bormoqda. Ilgari tabiatni muhofaza 
qilish moddiy boylik nuqtai nazardan qilingan bo’lsa, hozirgi zamonga kelib, maqsadi keng tus 
olmoqda. 
Ayni vaqtda tabiatni muhofaza qilishning maqsadlari iqtisodiy, sog’lomlashtirish, tozalik 
(gigyena), tarbiyaviy-badiiy (estetika) va ilmiy yo’nalishlarga bo’linadi.
Tabiatni muhofaza qilish va undan foydalanish ham zarur. Uni muhofaza qilishning asosiy 
sharti himoya qilishni foydalanish bilan bir vaqtda olibborish lozimligi. Bu tabiatni himoya qilish 
va undan foydalanish bir butun masala ekanligi ekanligi kelib chiqadi. Tarixda insonning 
tabiatga munosabati o’zgaruvchan bo’lib, u jamiyatning turmush tarziga bog’liq. Tabiat 
boyliklaridan vahshiyona emas, balki to’g’ri, oqilona, insofli, kelajakni o’ylagan holda 
foydalanish kerak. 


59 
XIX va XX asrlarning boshlarida tabiatini muhofaza qilish jamoatchiligi shaklllandi. 
Shundan so’ng, tabiat boyillarini muhofaza qilish boshlandi. Matbuotda suvni muhofaza qilish, 
yer osti boyliklaridan foydalanish haqida qonunlar e’lon qillndi.
Barcha qazilma boyliklar, 
quvvat jamg’armalari
Atmosfera havosi, suv, 
o’simlik va hayvonot genetic 
fondi
Tabiiy boyliklar 
Tugaydigandilar
Tiklanmaydigan yer osti 
boyliklari
Nisbatan tiklanadiganlar 
tuproq, katta yoshdagi 
daraxtlar 
Tiklanadigan o’simlik, 
hayvonot dunyosi, mineral 
hom ashiyolarning ayrim 
xillari 
Almashtiriladigan 
Tugaydigandilar
Koinot boyliklari, quyosh 
raiatsiyasi, dengizlarni 
quyilishi va boshqalar 
Iqlim boyliklari, atmosfera 
havosi 
Suv 
Almashtirilmaydigan


60 

Yüklə 1,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   41




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin