Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

«Iqti-
sodiy tanglik davrida nizo chiqarish juda oson. Gugurt chaqilsa
bas - ho‘l-u quruq baravar yonib ketishi mumkin. Men bu gapni
ilgari ham ko‘p marta aytganman, lekin bugun, azizlar, birodar-
lar, boshqa qo‘shniIarimizning ahvolini ko‘rib, yana bir marta
takrorlashga majburman. Sizlarni, sizlar orqali barcha vatan-
doshlarimizni hushyorlikka da’vat etmoqchiman.
Fuqarolar to‘qnashuvi bo‘layotgan mintaqalarda odamlar
nobud bo‘lyapti, qon to‘kilyapti, xalq xo‘jaligi yuz millionlab
so‘m zarar ko‘rmoqda, mol-hol qarovsiz, dalalar ekinsiz qolib
ketmoqda.
O‘zbekistonning yo‘li shuki, biz tinchlik va osoyishtalikni
saqlab, bozor iqtisodiyotiga o‘tishni shoshmasdan, aholining
nochor qismini asrab-avaylab, ularga yetarli shart-sharoitlarni
yaratib berib, ana undan keyin amalga oshirishga bel bog‘ladik.
Quruq va’dalar, jizzakilik, siyosiy jazavalar payti o‘tdi. Bu­
gun xalqimizga tinchlik va osoyishtalik kerak. Oldin qorinni
to‘yg‘azib, ishning sarhisobini qilib, to‘g‘ri yo‘lni tanlab, bozor
iqtisodiyoti uchun zamin hozirlab, undan keyin siyosiy bahslar
bilan shug‘ullanish mumkin. Oldin hammamiz bir bo‘lib, bir
tan-bir jon bo‘lib, ertangi kun harakatini qilaylik».
0 ‘z y o iig a sobitlik, qat’iyat va iroda eng og‘ir paytlarda musta- 
qillik degan oliy ne’matni asray oldi. Darhaqiqat, xalq orzu-umidi va 
ehtiyojlari bilan davlat siyosatining uyg‘unligi ta’minlanmasa bun- 
day taraqqiyotning umri qisqa bo‘ladi. Har qanday sharoitda ham 
o ‘tish davrida davlat siyosatida qat’iy iroda, qarama-qarshi fikrlar- 
ga to ‘g ‘ri munosabat, zarur kelganida esa «diktatura» ko‘rinishidagi
2 0 6

---

qattiqqo'llik, qat’iy talab ehtiyoj darajasiga ko‘tariladi. Ana shu 
chtiyoj qondirilgan taqdirdagina jamiyatda barqarorlik, iqtisodiy ta- 
raqqiyot, ma’naviy ravnaq qaror topadi.
Demokratiya ishqibozlari o ‘z faoliyatlaridagi jiddiy nuqsonlar- 
ni, g‘oyaviy kemtiklikni va tashkiliy noshudlik illatlarini jazavalar-u 
vasvasalar bilan niqoblashga qanchalik intilishmasin, qaysidir da- 
rajada mavjud siyosiy rejim oqibatida vujudga kelgan nuqsonlar- 
dan jabr tortayoígan, iqtisodiy, huquqiy va ma’naviy jihatdan qiyin 
ahvolga tushib qolgan aholining ikkilanishlaridan, ichki norozilikla- 
ridan ustomonlik bilan foydalanmoqchi bo‘ldilar.
Ya’ni, haqiqatga tashna, yaqin o ‘tmishdagi to‘rachilik va 
ma’muriy-buyruqbozlik illatlaridan zada bo‘lgan, tobelik va mute- 
lik, qo‘rquv va hadik ezib yuborgan xalqning sabr kosasi to‘lgan bir 
sharoitda u kimgadir ergashishga muhtoj edi. 0 ‘zlarini millatparvar 
qilib ko'rsatishga intilganlar aholining ana shu kayfiyatidan foydala- 
nishga, shu yo‘l bilan nimalargadir erishishga intilishardi.
Ulaming o‘z iboralari bilan aytganda, muxolifat sifatida may- 
donga chiqishlari jamiyat hayotida ijobiy hodisa ekanligi m a’lum. 
Chunki har qanday jamiyatda muxolifatning mavjudligi fikr- 
lar xilma-xilligi, dunyoqarashlar turlichaligi, g‘oyalaming rang- 
barangligiga olib keladi va oxir-oqibatda eng sog‘lom fikmi tan- 
lashga, eng sog‘lom g ‘oyalarga ergashishga imkon beradi. Biroq, 
bu jamiyat hftyoti bir tekis ketayotgan, ijtimoiy-siyosiy jarayonlar 
ma’lum bir izga tushgan, jamiyat taraqqiyotini yo‘naltiruvchi kuch -
omma fikri mustahkam va yagona zanjirga aylangan bir paytda sa­
mara berishi mumkin.
Biroq, yuqorida aytganimizdek, jamiyat bir holatdan ikkinchi 
holatga o ‘tayotgan bir sharoitda barcha kuchlami birlashtirish, umu- 
miy manfaat yo‘lida birlashib kurashish singari yuksak siyosiy ma- 
daniyat, xalq va mamlakat oldidagi nihoyatda og‘ir mas’uliyat milliy 
ravnaq va iqtisodiy barqarorlikning asosidir.
Afsuski, 0 ‘zbekistonda faoliyat ko‘rsatgan, o ‘zlarini muxolifat 
deb bilgan siyosiy kuchlar ana shu muhim holatga baho bera olma- 
dilar. 0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgach endi mamlakat hayotida 
jiddiy o‘zgarishlar yuz berishi mumkinligi, uning xoh ijobiy, xoh 
salbiy oqibatlari bo‘lmasin, hamma uchun birday tegishli ekanligini 
anglay olmadilar. Ular faoliyatida siyosiy va hayotiy mantiqning eng 
oddiy ko‘rinishlari ham ko‘zga tashlanmadi. Buni nimalarda ko'rish 
mumkin? 
**