Mavzuga doir materiallar Hukumat tomonidan ayrim toifadagi fuqarolar va oilalar uchun
belgilangan ayrim imtiyoz, kafolat va qo‘shimchalar ro“yxatl-
* oilalarga bola 2 yoshga yetgunga qadar 1,5 min*01^ *sb baqi
miqdorida yordam puli to‘lash. Ushbu to'lovlar hajmi uzluksiz osh-
moqda, 1998-yilda 521 ming nafar ayolga 10,4 mlrd. so m miqdori
da nafaqa toiandi;
* homiladorlik va farzand ko‘rish davrida ayollarga *sb joyidan
125 kalendar kuni uchun o‘rtacha ish haqi miqdorida yordam puli
berish;
* bolalikdan nogiron b o iib qolganlarga beriladigan yordam puli,
* kommunal xizmat ko'rsatish va kvartiradan foydalandganligi
uchun imtiyozli 50% miqdorida haq to‘lash (nogironlar odasi uchun),
* qishloq joylarida yashayotganlarga kommunal *izmat k° r-
satish va kvartira haqlaridan to‘la ozod etish va shaharlarda istiqo-
mat qiluvchilarga (maktab o ‘qituvchilari, bog‘cha tarb*yacbdari va
2 7 2
o‘qituvchilar, ilmiy xodimlar, oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlari
o‘qituvchilari) 50% miqdorida imtiyoz berish;
* kommunal xizmat ko‘rsatish va kvartira haqi to'lashdan to‘liq
ozod etish (1-darajali «Sog’lom avlod uchun» ordeni bilan mukofot-
langanlar oilasi, yolg‘iz pensionerlar);
* elektr energiyasidan foydalanganligi uchun 50% chegirma be
rish (oyiga 110 kv.s.) (nogironlar oilasi);
* yer solig‘i to‘lashdan ozod etish (16 yoshgacha bo‘lgan 5 va
undan ortiq ko‘p bolali oilalar, nogironlar oilalari);
* olinayotgan barcha daromadlardan soliqqa tortilmaydigan mi
nimal daromadning 4 karrasi miqdorida (16 yoshgacha boigan
2 va undan ortiq farzandli yolg‘iz onalar); 16 yoshgacha bo‘lgan
2 va undan ortiq farzandi bo‘lgan yolg'iz ota, bevalar va boquvchi-
sini yo‘qotganligi uchun nafaqa olayotganlar barcha daromadlari-
ning 30% dan; yoshligidan nogiron bo‘lib qolgan bolalami tarbiya
qilayotgan ota yoki onadan birortasi daromad solig‘ining 30% ni
to‘lashdan ozod etiladi.
* * *
Serfarzand va kam ta’minlangan oilalami ijtimoiy himoyalash
tizimi o‘ziga xosligi bilan ajralib turadi.
Kam ta’minlangan va ko‘p bolali muhtoj oilalarga moddiy
yordam to‘lovlarini moliyalashtirishning asosiy manbasi Respublika
va mahalliy budjet vositalaridir. Kam ta’minlangan oilalarga 1998-
yilda to’langan nafaqalaming umumiy miqdori 3 mlrd. so‘mni tash-
kil qildi, 16 yoshgacha bo‘lgan farzandli oilalarga to‘langan nafaqa-
l a r - 15,6 mlrd. so‘mni tashkil qildi.
1998-yilda 36% bolali oilalar nafaqa olishdi. O ’rtacha nafaqa
miqdori bitta oilaga deyarli 1483 so‘mga to‘g ‘ri keladi yoki (1996-
yilga nisbatan) besh barobar o‘sdi. 1998-yilda mahalliy o‘z-o‘zini
boshqarish organlari orqali Respublikadagi 700 ming yoki umumiy
oilalaming 11,8 foiziga kam ta’minlangani uchun moddiy yordam
ko’rsatildi. Ko‘rsatilgan moddiy yordam miqdori har oilaga hisobla-
ganda har oyda 1730 so’mdan ortiqni tashkil etadi.
0 ‘zbekistonda aholining ijtimoiy muhofazasi haqida gap ket-
ganda keyingi yillarda bu borada amalga oshirilgan ishlar diqqatga
sazovordir. Jumladan, mamlakatimizda aholining ehtiyojmand qis-
mini, shu jumladan yolg‘iz keksalar, pensionerlar va nogironlami
ijtimoiy-muhofaza qilishni yanada kuchaytirishga alohida eHibor qa-
ratilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning
2006-yil 7-sentabrdagi «2007-2010-yillarda yolg‘iz keksalar, pensi
2 7 3
oner va nogironlami aniq ijtimoiy muhofaza qilish va ularga ijtimo-
iy xizmat ko‘rsatishni yanada kuchaytirish chora-tadbirlari dasturi
to‘g‘risida»gi qarori buning yana bir yorqin dalilidir.