FİLOLOJİ TƏHLİL
Qadın sözünü ifadə edən ləfzlər türkcə “xatun”, farsca “zən”, azəri ləhcəsində “övrət” və Krımda “apaxay”dır.
Xatun yüksək sinif qadınlara verilən bir ünvandır ki, osmanlı türkcəsində “x”nın “k” hərfinə dəyişilməsilə “kadın” olmuş[dur].1
Zən Avesta dilindəki “Les denas”ın yeni bir şəkli olmalıdır. Professor Harle bu sözü böylə təfsir eləyir: “Jena ya sadə qadın mənasını ifadə edir, yaxud doğruluq, din, pərəstiş, şəfqət, zəka, nemət kibi məfhumları təmsil edən rümuzu şəxsiyyətlərdən ibarətdir”.2
Övrət ərəbcə bədəni-insanın görünməsi və göstərilməsi eyib sayılan və haram olub, namazda örtülməsi şərt olan yerləridir”.3
Apaxay-abla ağay “abla ağa”dan zəbanzədi olmuş bir ləfzdir ki, yalnız Krım tatarı arasında istemal olunur. “Böyük bacı ağa” – deməkdir.
Bu küçük filoloji təhlil bizə böyük bir tarix açır: Xatun və abla ağa sözləri türk irqinin qadına qarşı bəslədiyi hörməti göstərir; Zən arilərin bidayətdə qadını təqdir etməsinə işarədir. Övrət isə ərəb istilasıyla Azərbaycanda və Şərqi Anadoluda istemala başlanmış sözdür ki, islam ehkamını açıqcasına anladır.
Filoloji təhlildən iləri gələn düşüncənin doğruluğunu isbat etmək üçün tarixə müraciət edəlim.
Dostları ilə paylaş: |
