Masala yechish namunasi
1. rasmda tebranish konturidagi tok o‘zgarishlari keltirilgan. Vaqtning
2 · 10
–3
s va 3,5 · 10
–3
s oralig‘idagi energiya o‘zgarishini tavsiflang.
Ye c h i l i s h i: Keltirilgan grafikka ko‘ra vaqtning 2 · 10
–3
s va 3,5 · 10
–3
s
oralig‘ida g‘altakdan o‘tuvchi tok kuchi ortib, o‘zining maksimal qiymatiga eri-
shadi.
Demak, kondensatordagi elektr may-
don energiyasi nolgacha kamayadi va
g‘altakdagi magnit maydon energiyasi
ortib, maksimal qiymatiga erishadi.
I
0
1
3 4 6
t · 10
–3
, s
48
1. Tebranish konturidagi magnit va elektr maydon energiyalarining vaqt-
ga bog‘liqlik grafiklarini chizing.
2. Konturdagi tebranishlarning so‘nishi
qaltakdagi o‘ramlar soniga qanday
bog‘liq?
4. Rasmda kontur kodensatoridagi zaryad-
ning vaqtga bog‘liqlik grafigi keltirilgan.
Kontur induktivlik g‘altagidagi tok ku chi-
ning t = 1/300 s dagi qiymatini aniq lang.
13-
mavzu. tranZistorli ElEktroMagnit
tEbranishlar gEnEratori
Tebranish konturida yuqori chastotali elektromagnit tebranishlar hosil
bo‘lishini bilib oldik. konturda hosil bo‘layotgan tebranishlarni ossillograf
ekranida kuzatilsa, unda tebranishlar amplitudasi vaqt o‘tishi bilan kamayib
boradi (3.6-rasm).
3.6-rasm.
Bunga sabab, yuqorida ko‘rib o‘tilganidek, konturda g‘altakni tashkil
etgan va ulovchi o‘tkazgichlarning elektr qarshiligidir. Ma’lumki,
o‘tkazgich elektr qarshiligi tufayli tok o‘tganda qiziydi. elektr energiyasi
issiqlik energiyasiga aylanadi. shunga ko‘ra konturda hosil bo‘lgan erkin
elektromagnit tebranishlar so‘nuvchi tebranishlardir.
Tebranishlar so‘nmasligi uchun sarflanib ketgan energiyani batareya
yordamida tebranish konturiga davriy ravishda berib turish kerak. Bu degani
uzib-ulagich doimiy ravishda konturga ulangan holda qolmay, balki davriy
ravishda uzib-ulab turilishi kerak. 10-sinfdan tebranishlar fazasini eslang.
shunga ko‘ra uzib-ulagich kondensator qoplamalarining qayta zaryadlanishi
davrida batareya qutblaridagi kuchlanish ishorasi bilan mos kelganda ulanishi
kerak.
q, mC
20
10
0
0.01 0,02 0,03 t,s
–10
49
Buning uchun uzib-ulagich qanday ishlashi kerak? Faraz qilaylik,
konturdagi tebranishlar chastotasi 1 Mhz bo‘lsin. U holda uzib-ulagichni bir
sekundda million marta uzib-ulash kerak! Bu vazifani hech qanday mexanik
yoki elektromexanik qurilmalar bajara olmaydi.
Bu vazifani faqat elektron qurilma, tranzistor bajara oladi. 10-sinfda
keltirilgan p-n-p turdagi tranzistorning ishlashini eslaylik. Tranzistordan tok
o‘tishi uchun baza – emitter oralig‘iga alohida, kollektor – emitter oralig‘iga
alohida batareya ulanar edi. Bazaga batareyaning manfiy qutbi, emitterga esa
musbat qutbi ulanganda tranzistor orqali tok o‘tadi (uzib-ulagich ulangan).
agar batareya qutblari almashtirib ulansa, tok o‘tmaydi (uzib-ulagich
uzilgan). Demak, tranzistor uzib-ulagich vazifasini bajara oladi. shunga
ko‘ra, konturda so‘nmas elektromagnit tebranishlar hosil qilish uchun uni
manbaga tranzistor orqali ulash kerak.
3.7-rasm.
k
e
B
l
b
L C
+ –
– +
+ –
3.7-rasmda yuqori chastotali so‘nmas elek-
tromagnit tebranishlari hosil bo‘ladigan gene-
rator chizmasi keltirilgan. Bunda L va С dan
iborat kontur tok manbayiga tranzistor orqali
ulangan. Ulanish momentida L g‘altakdan
o‘tuvchi tok o‘suvchi xarakterga ega bo‘ladi.
Uning atrofida hosil bo‘lgan magnit may-
don ham o‘suvchi xarakterga ega bo‘ladi. Bu
magnit maydon L
b
bog‘lanish g‘altagini ke-
sib o‘tib, unda o‘zaro induksiya elektr yuri-
tuvchi kuchini hosil qiladi. 3.7-rasmda uning L
b
g‘altak uchlaridagi ishoralari
aylanachalar ichida ko‘rsatilgan. Bunda tranzistor bazasi (B)ga manfiy ishorali,
emitteri (e)ga musbat ishorali kuchlanish qo‘yiladi va tranzistordan to‘la tok
o‘tadi. Bu paytda konturdagi C kondensator zaryadlanadi. L g‘altakning in-
duktivligi tufayli undan o‘tuvchi tok o‘sishdan to‘xtaydi. L
b
da elektr yurituv-
chi kuch hosil bo‘lmaydi va tranzistordan tok o‘tmaydi. kalit uzildi. endi C
kondensator L g‘altakka razryadlana boshlaydi va tebranish konturida elektro-
magnit tebranishlar vujudga keladi. konturda elektromagnit tebranishlar ro‘y
berganda L g‘altakdan o‘tuvchi tokning ham kattaligi, ham yo‘nalishi o‘zgarib
turadi. Demak, L
b
da hosil bo‘lgan elektr yurituvchi kuchning ishorasi o‘zgarib
turadi. Tranzistor goh ochiq holatda, goh yopiq holatda bo‘ladi.
shunday qilib, konturdagi C kondensator davriy ravishda batareyadan
zaryadlanib turadi. lekin, kuchlanish manbayi tebranish konturiga davriy
50
ravishda, musbat qutbga ulangan kondensator qoplamasi musbat zaryadlan-
gan vaqtdagina ulanadigan bo‘lsa, kondensator uzluksiz zaryadlanib turadi.
U holda tebranishlar so‘nmaydi. aks holda tebranishlar yuzaga kelmay-
di. Demak, tranzistorning ochilib-yopilishini konturdagi tebranishlarning
o‘zi boshqarishi kerak. Tranzistorning baza – emitter zanjiri kirish zan-
jiri, kollek tor – emitter zanjiri chiqish zanjiri deb ataladi. Odatda, tranzis-
tor kirish qismiga qo‘yilgan kuchlanishi (toki), chiqish tokini boshqaradi.
Tranzistorli generatorda esa, aksincha, chiqishdagi (konturdagi) kuchla-
nish kirishdagi (L
b
) kuchlanishni boshqaradi. Bunday jarayonga teskari
bog‘lanish deyiladi. shu teskari bog‘lanish tufayli kontur energiyasi davriy
ravishda ta’minlanib turadi.
Ta’kidlash joizki, teskari bog‘lanish tebranishlarning so‘nmasligini
ta’minlashi uchun kirish va chiqish zanjiridagi kuchlanishlar faza jihatidan
180
o
ga farq qilishi kerak.
generator ishlab chiqarayotgan elektromagnit tebranishlar chastotasi
Tomson formulasi (3–1) bilan ifodalanadi.
shunday qilib, generatorda so‘nmas avtotebranishlar vujudga keladi.
avtotebranishlar so‘nmas tebranishlarning ikkinchi turi hisoblanadi.
Ularning majburiy tebranishlardan asosiy farqi shundaki, ularga tashqi
davriy ta’sir kerak emas. energiya manbayi bunday tizimning o‘zida mavjud
bo‘lib, sarflangan energiya o‘rnini to‘ldiradigan energiyaning berilishini
tizimning o‘zi tartibga solib turadi. har qanday avtotebranish tizimi
quyidagi qismlardan iborat: energiya manbayi, tebranish tizimi va elektron
kalit.
avtotebranishlarning chastotalari juda keng diapazonda o‘zgaradi. Ular
radioaloqa, televideniye, ehM va boshqa qurilmalarda ishlatiladi.
elektromagnit tebranishlar tirik organizmlarga ham foydali, ham zararli
ta’sir qilishi mumkin. inson organizmidagi har bir a’zo o‘ziga xos rezonans
chastotaga ega. Tashqi tebranma ta’sirning chastotasi shu rezonans chastotaga
tenglashganda ta’sir kuchli bo‘ladi. elektromagnit nurlanishlarning inson
ruhiyatiga ta’sir qilishi isbotlangan.
Zamonaviy tibbiyotda o‘ta yuqori chastotali elektromagnit tebranish-
lardan foydalanuvchi davolash usullari kundan kunga keng tarqalmoqda.
shuningdek, optik diapazondagi (UB-nurlar) elektromagnit nurlanishlardan
ham davolash, ham tashxis qo‘yishda foydalanilmoqda.
51
1. Real tebranish konturidagi erkin tebranishlar nima uchun so‘nadi?
2. Avtotebranishning majburiy tebranishdan farqi nimada?
3. Avtotebranish tizimi qanday asosiy elementlardan iborat?
4. Generatorning ishlashida tranzistor qanday vazifani bajaradi?
5. Teskari bog‘lanish nima?
14-
mavzu. o‘Zgaruvchan tok Zanjiridagi aktiv
qarshilik
Biz yuqorida ayrim fizik kattaliklarning vaqtga bog‘liq holda o‘zgarishini
grafik ravishda tasvirlashni ko‘rgan edik. Ularni tasvirlash uchun vektor dia-
grammalar usuli ham keng qo‘llaniladi. aytaylik, zanjirdagi tokning o‘zgarishi
i = I
m
cos (ω
0
t + φ
0
) (3–5)
tenglama bilan berilgan bo‘lsin.
Uzunligi I
m
ga teng bo‘lgan vektorni olib, uni soat strelkasiga teskari
yo‘nalishda aylanma harakatga keltiraylik. Bunda uning bir marta aylanishi
uchun ketgan vaqti, i kattalikning o‘zgarish davriga teng bo‘lsin. U holda
m
vektorning vertikal o‘qdagi proyeksiyasi, i kattalikning oniy qiymatiga teng
bo‘ladi.
1
1
0
0
0
i
i
0
i
1
I
m
2
2
3
3
4
4
5
5
6
6
7
7
8
8
9
9
10
11
11 ωt
φ
0
ωt
1
10
3.8-rasm.
kundalik turmushda va texnikada o‘zgaruvchan tok zanjirlariga turli
iste’molchilar ulanadi. Dazmol, elektr lampochkasi, ventilyator va h.k. Ularda
elektr energiyasi issiqlik, yorug‘lik, mexanik va boshqa energiyalarga aylanadi.
Bu iste’molchilar kuchlanish manbayiga ulanganda elektr toki o‘tishiga
tabiatan turlicha qarshilik ko‘rsatar ekan. Ularning tabiatini o‘rganish uchun
o‘zgaruvchan tok zanjiriga turli xarakterdagi iste’molchilarni ulab ko‘ramiz.
52
3.9-rasm.
R
U
~
Dastlab, o‘zgaruvchan tok zanjirida bizga oldindan
ma’lum bo‘lgan R qarshilik ulangan holni qaraylik (3.9-
rasm). Bu qarshilik aktiv qarshilik bo‘lsin. aktiv qar-
shilik deb atalishiga sabab undan tok o‘tganda elektr en-
ergiyasi boshqa turdagi (issiqlik, yorug‘lik va boshqa)
energiyaga to‘liq aylanadi.
O‘tkazgich simlar orqali R qarshilik U kuchlanishga
ega bo‘lgan o‘zgaruvchan tok manbayiga ulangan bo‘lsin. U kuchlanish
U = U
m
cos ωt
(3–6)
qonuniyat bo‘yicha o‘zgarsin. Zanjirning bir qismi uchun Om qonunidan
foydalanib, R qarshilikdan o‘tayotgan tok kuchining oniy qiymatini topamiz
i = =
= I
m
cosωt.
Bunda: I
m
=
– tok kuchining amplituda qiymati. shunday qilib, faqat aktiv
qarshilikdan iborat zanjirdagi tok kuchining o‘zgarishi
i = I
m
cosωt
(3–7)
ko‘rinishda bo‘lar ekan.
kuchlanishning (3–6) o‘zgarish tenglamasini tok kuchi uchun olingan
(3–7) tenglama bilan solishtirilsa, aktiv qarshilikdagi kuchlanish va tok
kuchi ning tebranishlari bir xil fazada bo‘ladi degan xulosaga kelinadi. kuch-
lanish va tok kuchi tebranishlarining grafiklari 3.10-rasmda keltirilgan.
3.10-rasm.
I, u
U
max
I
max
0 π/2 π 3π/2 2π
ωt
53
kuchlanish va tok kuchi tebranishlarining fazalari orasidagi munosabatni
vektor diagramma orqali ko‘rsatish mumkin (3.11-rasm).
I
m
U
m
= I
m
R
3.11-rasm.
Diagrammada o‘zgaruvchan tok
kuchi amplitudasi bilan o‘zgaruvchan
kuchlanish amplitudasi parallel vektor-
lar ko‘rinishida tasvirlanadi, ular ora-
sidagi burchak, ya’ni tebranish fazalarining farqi nolga teng.
kundalik turmushda iste’mol qilinadigan elektr kuchlanishining chasto-
tasi 50 hz ga teng. Bu degan so‘z cho‘g‘lama tolali elektr lampochkasi bir
sekundda 100 marta o‘chib-yonadi. lekin bizninig ko‘zimiz bir sekundda
o‘rtacha 16 – 20 marta o‘zgargan jarayonni ilg‘amaganligi sababli biz lam-
pochkaning o‘chib-yonganligini sezmaymiz. shuning uchun o‘zgaruvchan
tokning quvvatini bilish katta ahamiyatga ega.
Aktiv qarshilikli zanjirdagi quvvat. O‘zgaruvchan tokning oniy quvvati
P = i U bilan aniqlanadi. Tok kuchi va kuchlanishning oniy qiymatlari uchun
(3–7) va (3–6) ifodalarni qo‘ysak,
P = I
m
cosωt · U
m
cosωt yoki P = P
m
cos
2
ωt (3–8)
ga ega bo‘lamiz.
Bunda: P
m
= I
m
· U
m
bo‘lib, o‘zgaruvchan tokning maksimal qiymati deyila-
di. cos
2
ωt ifoda har doim musbat bo‘lganligidan o‘zgaruvchan tok quvvati-
ning oniy qiymati ham musbat ishorali bo‘ladi (3.12-rasm).
3.12-rasmdan ko‘rinadiki, o‘zgaruvchan tokning oniy quvvatining kattaligi
davriy ravishda o‘zgarib turadi. U holda elektr plitasidan o‘zgaruvchan
tok o‘tganda ajralib chiqqan issiqlik miqdorini qanday formula yordamida
aniqlay miz? Buning uchun o‘zgaruvchan tokning effektiv qiymati tushun-
chasini kiritamiz.
O‘zgaruvchan tokning I
ef
effektiv qiymati deb, bir xil vaqt ichida aktiv
qarshilikdan o‘zgaruvchan tok o‘tganda ajralib chiqadigan issiqlikka teng
issiqlik miqdorini ajratib chiqaradigan o‘zgarmas tok kuchiga teng
kattalikka aytiladi.
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, tok kuchining effektiv qiymati uning mak-
simal qiymati bilan quyidagicha bog‘langan:
I
ef
=
(3–9)
54
p
I
max
2
· R
ωT
I
max
2
· R/2
π/4 π/2 3/4π π
ωt
3.12-rasm.
O‘zgaruvchan kuchlanishning effektiv qiymatini (3–9) ga o‘xshash holda
yozish mumkin:
(3 –10)
Masala yechish namunasi
1. amplituda qiymati 30 V bo‘lgan o‘zgaruvchan tok zanjiriga rezistor
ulanganda undan 2 a tok o‘tdi. rezistorda ajralgan o‘rtacha quvvatni toping.
B e r i l g a n:
f o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
U
m
= 30 V
I
m
= 2 a
P =
P =
= 30 W.
Javobi: 30 W.
Topish kerak:
P – ?
1. Aktiv qarshilik deb nimaga aytiladi?
2. Aktiv qarshilikda kuchlanish va tok kuchi orasidagi faza siljishi
nimaga teng?
3. Aktiv qarshilikda ajralib chiqqan effektiv quvvatni aniqlash formu-
lasini yozing.
4. Zanjirdagi tok kuchi i = 8,5 sin (628 t + 0,325) qonuni bo‘yicha
o‘zgaradi.Tok kuchining effektiv qiymatini, tebranishlar fazasi va
chastotasini toping.
55
15-
mavzu. o‘Zgaruvchan tok Zanjiridagi kondEnsator
C
3.13-rasm
Tajribalar, o‘zgarmas tok zanjiriga kondensator
ulansa, undan tok o‘tmasligini ko‘rsatadi.
Chunki, kondensator qoplamalarining orasi
dielektrik bilan ajratilgan. lekin kondensatorni
o‘zgaruvchan tok zanjiriga ulansa, undan tok
o‘tar ekan. Kondensator orqali o‘tuvchi tok kuchi qanday fizik parametrlarga
bog‘liqligini o‘rganish uchun o‘zgaruvchan tok zanjiriga faqat kondensator
ulangan holni qaraylik (3.13-rasm).
kondensator sig‘imi C ga teng va unga qo‘yilgan kuchlanish
U = U
m
cosωt
(3–11)
qonuniyat bo‘yicha o‘zgarsin. Ulanish simlarining qarshiligi R = 0 bo‘lsin. U
holda kondensatordagi kuchlanish U = U
m
cosωt = bo‘ladi. Bunda q – kon-
densator qoplamalaridagi zaryad bo‘lib q = CU
m
cosωt ga teng. Zanjirdagi
tok kuchini topish uchun zaryad formulasidan birinchi tartibli hosila olamiz:
i = q´ = – U
m
Cω sin ωt = U
m
Cω cos(ωt+
p
2
). Uni tok kuchining oniy qiymati
bilan solishtirilsa, I
m
= U
m
Cω ekanligi kelib chiqadi. Bunda I
m
– tok kuchi ning
maksimal qiymati. U holda kondensatordan o‘tuvchi tok kuchining tenglama-
si quyidagicha bo‘ladi:
i = I
m
cos(ωt +
p
2
).
(3–12)
Bu tenglamani kondensatorga berilgan kuchlanish ifodasi (3–11) bilan
solishtirilsa, zanjirdagi tok kuchi tebranishlari, kuchlanish tebranishlari-
dan faza bo‘yicha
p
2
ga oldinga borishini ko‘ramiz (3.14-rasm). 3.15-rasmda
o‘zgaruvchan tok zanjiriga faqat kondensator ulangan hol uchun o‘zgaruvchan
tok kuchi va kuchlanishning vektor diagrammasi keltirilgan.
Zanjirdagi kondensatorning sig‘im qarshiligi:
X
c
=
(3–13)
U holda tok kuchining amplituda qiymati quyidagicha bo‘ladi:
I
m
=
.
56
Bu ifoda zanjirning bir qismi uchun Om qonuni bo‘lib, aktiv qarshilik
o‘rnida X
C
kattalik turibdi. shuning uchun uni sig‘im qarshilik (reaktiv qar-
shilik) deyiladi. Sig‘im qarshilik ham Ω (Om) larda o‘lchanadi.
Bundan kondensatordan o‘tuvchi tok kuchi kondensator sig‘imi va
o‘zgaruvchan tok chastotasiga bog‘liq bo‘lishi kelib chiqadi. sig‘im va chas-
tota qancha katta bo‘lsa, zanjir qarshiligi shuncha kichik bo‘ladi va mos
ravishda tok kuchi katta bo‘ladi.
T/4 T/2 3T/4 T
kuchlanish tok
π
2π
t
O
U
m
I
m
= ωCU
m
p
2
3.14-rasm.
3.15-rasm.
Masala yechish namunasi
Chastotasi 50 hz bo‘lgan o‘zgaruvchan tok zanjiriga sig‘imi 50 μf bo‘lgan
kondensator ulangan. Zanjirning sig‘im qarshiligi nimaga teng?
B e r i l g a n:
f o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
C = 50 μF = 50 · 10
–6
f
v = 50 Hz
X
c
=
X
c
=
Javobi: 63,69 Ω.
Topish kerak:
Xe – ?
1. Nima sababdan kondensator orqali o‘zgarmas tok o‘tmaydi, lekin
o‘zgaruvchan tok o‘tadi?
2. Sig‘im qarshilik qanday kattaliklarga bog‘liq?
3. O‘zgaruvchan tok zanjiriga faqat kondensator ulangan holda
o‘zgaruvchan tok kuchi va kuchlanishning orasidagi fazalar farqi
nimaga teng?
4. X
L
=
1
2pvC
ifodadan qarshilik birligi Ω ni keltirib chiqaring.
57
16-
mavzu. o‘Zgaruvchan tok Zanjiridagi induktiv
g‘altak
l
3.16-rasm.
shunday tajriba o‘tkazaylik. O‘zgarmas tok
manbayiga ketma-ket holda elektr lampochkasi va
induktiv g‘altakni ulaylik. Bunda lampochkaning
yonish ravshanligiga e’tibor beraylik. so‘ngra elektr
lampochkasi va induktiv g‘altakni ketma-ket holda
effektiv kuchlanishi o‘zgarmas kuchlanishiga teng
(U
ef
= U
o‘zgarmas
) bo‘lgan manbaga ulab, lampochkaning yonish ravshanligiga
e’tibor beraylik. shunda o‘zgaruvchan tok zanjiriga ulangan lampochkaning
ravshanligi kamroq bo‘lar ekan. Buning sababini aniqlash uchun faqat
induktiv g‘altak ulangan holni qaraylik (3.16-rasm).
induktivligi L ga teng bo‘lgan g‘altakdan o‘tayotgan tok kuchi
i = I
m
cosωt
(3–14)
qonuniyat bo‘yicha o‘zgarsin. Ulanish simlarining va g‘altakning qarshiligi
R
s
= R
l
= 0 bo‘lsin.
g‘altakdan o‘tuvchi tok, g‘altakning induktivligi tufayli unda o‘zinduksiya
elektr yurituvchi kuchni (eYuk) hosil qiladi. Uning oniy qiymati
E
= -L i´
(3–15)
bilan aniqlanadi. Bunda: i´ – tok kuchidan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tar-
tibli hosila. i´ = I
m
ω sin ωt ekanligi hisobga olinsa, eYuk ning oniy qiymati
E
= – I
m
ωL sin ωt
ga teng bo‘ladi. Zanjirdagi eYuk, g‘altak uchlaridagi kuchlanish va aktiv
qar shilikdagi potensial tushuvi
iR = E + U
(3 –16)
munosabat orqali bog‘langan. R = 0 ekanligi hisobga olinsa, (3–16) tenglama
0 = E +U yoki U = – E
ko‘rinishga ega bo‘ladi. U holda kuchlanish
U = I
m
ωL sin ωt = I
m
ωL cos(ωt+
p
2
)
(3 –17)
tenglama bilan aniqlanadi. Uni kuchlanishning oniy qiymati bilan solishtiril-
sa, U
m
= I
m
ωL ekanligi kelib chiqadi. Bunda: U
m
– kuchlanishning amplituda
58
qiymati. U holda g‘altak uchlariga qo‘yilgan kuchlanish tenglamasi quyidagi-
cha bo‘ladi:
U = U
m
cos(ω t+
p
2
).
(3–18)
Bu tenglamani g‘altakdan o‘tayotgan tok kuchi ifodasi (3–14) bilan so-
lishtirilsa, g‘altak uchlariga qo‘yilgan kuchlanish tebranishlari, tok kuchi
tebranishlaridan faza bo‘yicha
p
2
ga oldinga borishini ko‘ramiz (3.17-rasm).
3.18-rasmda o‘zgaruvchan tok zanjiriga faqat induktiv g‘altak ulangan hol
uchun o‘zgaruvchan tok kuchi va kuchlanishning vektor diagrammasi keltiril-
gan.
g‘altakdagi kuchlanishning amplituda qiymatini, zanjirning bir qismi
uchun yoziladigan Om qonuni bilan solishtirilsa, ω L ko‘paytmaning qarshi-
likni ifodalashi ma’lum bo‘ladi. Belgilash kiritamiz: X
L
=
g‘altakning qarshiligi:
X
L
=
ω L.
(3–19)
3T/2t
Tok kuchlanish
O‘zinduksiya eYuk
π
2π
T/4
T/2 T
t
0
O
U
m
I
m
=
U
m
ω L
p
2
3.17-rasm.
3.18-rasm.
U holda tok kuchining amplituda qiymati quyidagicha bo‘ladi:
I
m
=
.
Bu ifoda zanjirning bir qismi uchun Om qonuni bo‘lib, aktiv qarshilik o‘rnida
X
L
kattalik turibdi. shuning uchun uni induktiv qarshilik ( reaktiv qarshi-
Dostları ilə paylaş: |