K. Bünyadzadə
Yüklə 1,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
EĢq və müqəddəslik duyğusu Gənclik hisslərin aşıb-daşması, sevginin, arzuların par- daxlanıb çiçəklənməsi ilə səciyyələnir. Bizim gənclərin yara- dıcılığına baxanda, ilk baxışda hər şeyin başında məhz sevgi- nin durduğunu zənn etmək olar. Bu baxımdan, bəlkə də, gəncliyin fəlsəfəsini məhz sevgi ilə başlamağın daha məntiqli olduğunu düşünmək olardı. Bizim sevgini sona sax- lamağımızın öz səbəbi var. Belə ki, bu gənclərin sevgisinin kökü yuxarıda nəzərdən keçirdiyimiz hisslərlə – qorxu, cəngavərlik, tənhalıq və s.-lə – sıx bağlıdır. Yəni içində bu qədər ziddiyyətlər daşıyan, bu qədər mürəkkəb düşüncələr içində vurnuxan bir insanın sevgisini təcrid olunmuş, ayrıca gözəl bir hiss kimi nəzərdən keçirmək düzgün olmaz. Digər tərəfdən, həyat adlanan qısa bir zaman kəsiyində yalnız ilk məhəbbətin aldadıcı parıltısından gözləri qamaşmağa imkan tapan bir gəncdən dərin bir məhəbbət ummaq və onu digər hisslərin başına qoymaq da doğru bir nəticəyə gətirib çıxartmaz. Bununla belə, deyilənlər heç də bu gənclərin gözəl bir məhəbbətə qadir olmadıqları demək deyil. Sadəcə, onların sevgisi bir sıra özünəməxsus keyfiyyətlərə malikdir ki, gəncliyin fəlsəfəsinin tamamlanması üçün mütləq nəzərə alınmalıdır. Elə isə gənclik fəlsəfəsində sevgi, eşq nədir? - 69 - Bəli, doğurdan da, bu gənclərin yaradıcılığında ilk nə- zərə çarpan sevgidir. Ancaq bu sevgi özünün uşaqlığı, saflığı ilə seçilir. Bu, hələ dünyanın çirkablarına batmamış, ikiüzlülükdən uzaq, maddiyyatın «ləl-cəvahiratına» bü- rünməmiş bir sevgidir. Məsələn, istər Bayronun, istər Ler- montovun, istər Müşfiqin, istərsə də Ülvinin sevgi şeirlərinin ünvanı onlarla gözəllərdir. Lermontov yazır: Gedir – bütün hərəkətləri, Dinir – hər cizgiləri, Hisslərlə, ədayla doludur, Bir ilahi sadəliklə doludur. 1 Müşfiq: Sənin mərhəmətli, dolğun gözlərin Mənim hisslərimi məndən də dərin Necə anlatmada bilməm, şirin qız? 2 Ülvi: Baxışları sirli nağıl Gözlərindən alov yağır. Tez-tez sağa-sola baxır, Bu qız görən hara gedir? 3 Bu gənclərin şeirlərində hər şey hiss etmək mümkün- dür: görüşmək sevinci, ayrılıq qüssəsi, gözəlin təsviri, bu- sənin şirinliyi, sərt baxışın acılığı və s. Hamısı hisslər 1 Лермонтов М.Й. Ады чяк. ясяр, 1984, с. 77. 2 Мцшфиг М. Сечилмиш ясярляри, Бакы, Чашыоьлу, 2005, с. 115. 3 Бцнйадзадя Ц. Ады чяк. ясяр, с. 73. -70 - səviyyəsində! Heç bir məsuliyyət, heç bir cavabdehlik, heç bir sabah arzuları, heç bir düşüncə, heç bir dərinlik! Əslində, bunu qəlbin, könülün gözəlliyə təbii meyli və ya uşağın sevimli, qeyri-adi bir şeyə qarşı ilk sövq-təbii reaksiyası, yəni əlini uzadıb götürmək, onu dadmaq istəyi adlandırsaq daha doğru olar. Məhz uşağın. Burada heç bir hiylənin, heç bir vəhşi ehtirasın, qara niyyətin, xəbis planlamanın izini tapmaq olmaz. Hisslər oynaqdır. Gənc eyni səmimiyyətlə müxtəlif gö- zəllərin sehrinə düşür, vurulur, aşiq olur, ancaq bir yerdə qə- rar tuta bilmir. Maraqlı bir haldır ki, istedadlı uşaqlar daha nadinc olurlar. İçlərində qaynayan enerji, ətrafla harmoniya- ya can atma meyli, eyni zamanda, sabit olmayan emosiyalar, ətrafındakı hadisələrə qeyri-ciddi münasibət. Bu nədir? Dayaz düşüncə? Kyerkeqorun fikrinə görə, «günah – inkar deyil, nə isə müsbət bir şeydir» 1 və «günahın pozitivliyi məhz Allahın qarşısında olmaqdır». 2 Məlum olduğu kimi, uşaq diqqət tələb edəndə, öz varlığını ətrafındakılara çatdırmaq istəyəndə nadinclik edir. Kyerkeqor da bu nadincliyin daha böyük miqyasda edilməsinin daha böyük səbəbinin olduğuna işarə edir. Lakin nadinclik yalnız öz varlığını eşitdirmək ehtiyacından yox, həm də içindəki yükdən azad olmaq istəyindən ola bilər. Yenə Kyerkeqor bildirir ki, «mütəəssir olan Allah qarşısında özü olmaq istəyəndə və ya olmaq istəməyəndə günah işlədir». 3 Deməli, 1 Yüklə 1,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|