Karbon kislotalar. Karboksil gruppaning tuzilishi. Karbon kislotaning fizik va kimyoviy xossalari. Bir asosli kislotalarning asosiy vakillari : chumoli kislota (uning o’ziga xos xususiyatlari), sirka, stearin, olein va boshqa kislotalar

Izomeriyasi va nomenklaturasi :
To’yingan bir asosli karbon kislotalarni nomlashda kislotalar dastlab nimadan olingan bo’lsa, shu manba nomi bilan ataladi. Masalan : tarixiy nomenklatura bo’yicha chumoli kislota - chumolidan olingan, sirka kislota sirkadan, moy kislotasi sariq moydan olingani uchun ular olingan mahsulot nomi bilan atalgan.
Bu nomlarga tarixiy nomlar deyiladi. Rasional nomenklatura bo’yicha bir asosli karbon kislotalarni nomlashda barcha kislotalarni sirka kislotasining hosilasi deb qaraladi.
Masalan :

Sistematik nomenklaturaga ko’ra karbon kislotalarni nomlarini tuzishda :

• 
  Uglerod atomli karboksil gruppasi bo’lgan uglerod atomlarining bosh zanjiri tanlanadi;
  

• 
  Bu zanjirdagi uglerd atomlari karboksil gruppasidan boshlab nomerlanadi;
  
• 
  Uglerod atomlari soniga muvofiq keladigan alkan nomiga “at” qo’shimchasi qo’shiladi va yon radikallarning holati ko’rsatiladi.
  

Masalan :

• 
  Ayrim hollarda kislotalarning nomlarini tuzishda bosh zanjirdagi uglerod atomlarining karboksil gruppa yonidagi uglerod atomidan boshlab grekcha harflar (α,β,γ…) bilan belgilab nomlashdan ham foydalaniladi.
  

Masalan :

To’yingan bir asosli karbon kislotalarning birinchi uch vakili chumoli – HCOOH, sirka – CH₃COOH va propion - CH₃CH₂COOH kislotalarning izomerlari yo’q. Moy kislotadan boshlab izomerlar paydo bo’ladi. Masalan, moy kislotada ikkita izomer bo’ladi :

Valerian kislotaning 4 ta izomeri bor :





TARMOQLANMAGAN KARBON KISLOTALARINING GOMOLOGIK QATORI

Formulasi	Nomlanishi	Struktura formulasi
HCOOH	Matanat (chumoli)
CH3 – COOH	Etanat (sirka)
CH3 – CH2 – COOH	Propanat (propion)
C3H7COOH	Butanat (moy)
C4H9COOH	Pentanat (valerian)
C5H11COOH	Geksanat (kapron)
C6H13COOH	Geptanat (enant)
--------------------------------------------------------------------------
C15H31COOH	Palmetinat yoki geksodekan kislota
C6H33COOH	Margarinat yoki geptadekan kislota
C17H36COOH	Stearinat yoki oktadekan kislota

Bir negizli to’yinmagan karbon kislotalar ham mavjud.

Yuqori to’yinmagan karbon kislotalari fazoviy sis- va trans – izomer holida mavjud bo’ladi.
Masalan :

Bir negizli aromatik karbon kislotalar misolida C₆H₅COOH yoki
xizmat qiladi.
Benzoy kislota oq, kristallik modda, suvda oz eriydi.