Kashfiyot va ixtirolar

Yerdan boshqa joyda hayot bormi?
M ars 
sayyorasi darhol ko'zga tashlanadigan xuddi qon kabi qizil 
rangda bo'lganligi uchun, urush xudosi nomi bilan atalgan. Teles­
kop orqali qaraganda u yana ham yorqinroq ko'rinadi. Bu sayyora 
har doim yerliklarni o'ziga jalb qilib kelgan. Hattoki, ularning Yerga 
tashrifi, marsliklar bilan bo'lgan urushlar haqida kitoblar yozishgan. 
Odamlar uzoq vaqtgacha Marsda jonli mavjudot yashashi mumkin 
deb hisoblashgan. XIX asrda astronom 
Jovanni Skiaparelli 
M ars­
da kanallarga o'xshash ingichka chiziqlarga ko'zi tushgan va bu 
Marsdagi sirli mavjudotlarning ishi deb taxm in qilgan.
M arsda nimalar sodir bo'layotganini bilish m aqsadida XX asrda 
unga kosm ik kem alar uchirilgan. 1971-yil am erikaning «Mariner-9» 
kosmik kemasi Mars atrofini kuzatgan. Sovet kosm ik kemasi 
«Mars-З» esa hattoki, M arsga qo'nishga ham muvaffaq bo'lgan. 
Albatta, uning bortida odam lar em as turli anjom lar bor edi. Undan 
so'ng am erikaning «Viking» apparati M arsga chiqdi. Barcha ilmiy 
tekshirish va kosm ik ta d q iq o tla r M arsda nafaqat ongli m avjudot-
«Топд yulduzlari» tadqiqotchilari
-
«Mariner» va «Venera» stansiyalari

---

«Viking» marsoxodi
lar, balki kanallarning ham 
y qligini krsatgan. Le­
kin, olim lar shunda ham 
taslim
b lishm ayaptilar 
va ongli m avjudotlar bo‘l- 
masada, ehtim ol bakte- 
riyalar bordir degan o ‘y- 
dalar. Bu savollarga hali 
javoblar topilm agan, le­
kin izlanishlar hali davom 
etm oqda.
V e n e ra
- Quyosh tizim id a g i Q uyoshdan keyingi ikkinchi 
sayyora b o 'lib , osm ondagi eng yorqin va y irik nuqtadir. Mana, 
2500 yil b o 'lib d ik i Venera sayyorasi, qadim gi rim likla rn in g mu- 
h a bba t va g o 'za llik ilohasi nom i bilan y u ritilib kelinm oqd a. Bir 
va q tlari Venerani «Yerning egizagi» deb atashardi. B iroq, kosm ik 
izlanishlar bu fik rn i rad etdi. U yerda kechayung kunduz m o- 
m a qald iroq g u m b u rla b tu ris h i m a’lum b o 'ld i. Venerada b u lu tla r 
shu q a d a r zichki, yulduzlarni ko 'rish n in g sira iloji yo'q. A tm os- 
fe ra bosim i esa Yernikidan 100 baravar zichroq bo 'lg a n gazdan 
ibo rat. S ayyoradagi h a rorat +470 °C ni tash kil etadi! 1982-yilda 
«Venera-1» ap p a ra ti m azkur sayyoraga qadam q o 'yd i. Olingan 
b irin ch i rangli ta s v irla r olovrang tusli V eneraning sathi um u- 
man Yernikiga o'xsh a m a slig in i ko 'rsa td i. 2 0 0 5 -yild a Yer o'zining 
«ko'zi» b o 'lg a n «Venera- 
Ekspress» avto m a tik ke- 
m asini V e n e ra g a jo 'n a td i.
Bu kem a hozirgi kunlar- 
da ham V eneraning yu- 
zasini va uning a tro fid a g i 
a tm o sfe ra n i o 'rg a n ish d a
davom etm oqd a.
Ko'pchilik olimlarning fik-
richa Veneradagi iqlimni
o'rganish, ona sayyoramizning
kelgusi iqlimini bilishimizga yor­
dam beradi.

---