Kashfiyot va ixtirolar

Nil Arms­
trong 
va 
Edvin Oldrin 
insoniyat tari- 
xida birinchi bo'lib Oy sathiga qadam 
qo'yishdi va ilk daqiqalardayoq odam- 
larning tun yoritgichi bo'lmish Oy haqi­
dagi bilimlarini tasdiqlashdi, ya’ni Oyda 
suv ham, havo ham yo'qligining shohidi 
bo'lishdi. Ular Oyda hayot borligini bildi- 
radigan hech qanday iz topa olishmadi.
Ochiq koinotga chiqish uchun
va o'zga sayyoralarda yurish
uchun odamlar maxsus
skafandr kiyishlari kerak

---

Gazli ulkan sayyoralar
Yaxshilab kuzatsangiz sokin va tillarang tovlanuvchi 
Yupiter 
say- 
yorasi ulugVor bo'lib ko'rinadi. Ehtimol, shuning uchun bu sayyo­
ra Yupiter nomini olgandir. Qadimgi yunon xudosi, Yer va Osmon 
hukmdori Zevsni rimliklar shu nom bilan atashgan. Yupiter Quyosh 
tizimidagi eng katta sayyora hisoblanadi. Uning sathi gazdan iborat 
bo'lganligi uchun odamlar bu sayyoraga chiqa olishmaydi. 1973-yilda 
Amerikaning «Pioner-10» sayyoralararo stansiyasi Yupiterga bir nec­
ha yuz ming kilometr oraliqdagi masofaga yaqinlashishga muvaffaq 
bo'lgan. Fazoviy o'lchamlarda bu masofa juda kichkina hisoblanadi. 
«Pioner-10» bortidan olingan suratlardan olimlarning aniqlashicha, 
Yupiter - gazga to'la zich shardan iborat ekanligi ma’lum bo'lgan. 
rang-barang bulutlar esa Yupiterning atrofida juda chiroyli o'ziga 
hos naqshinkorlikni tashkil etadi. Ularning orasida ko'zga yaqqol tash- 
lanadigan «Katta Qizil dog'» deb ataluvchi bulutlar to'plami o'zining 
o'lchamlari bilan Yerni ham ortda qoldiradi. Olimlarning taxmin qili- 
shicha, Yupiter sayyorasi ustida 300 yildan ortiq vaqt davomida sodir 
bo'lib kelayotgan bo'ron shunday ko'rinishga ega.
Quyosh tizimiga kiruvchi 
Saturn 
sayyorasini hech qanday us­
kunalarsiz osmonda ko'zimiz bilan ko'rishimiz mumkin. Shuning 
uchun qadim zamonlardan beri astronomlar bu sayyo­
rani kuzatishning imkoniga ega bo'lganlar. 
Deyarli XVIII asrning oxirlariga qadar 
Saturn Quyosh tizimidagi so'nggi 
sayyora deb hisoblangan. Saturn 
boshqa sayyoralardan yorqin 
aylanasi bilan farq qiladi. Buni
«Pioner» rusumli sayyoralararo
stansiya Yupiterni yaqin
masofadan turib suratga
tushirishga muvaffaq bo'ldi

---

1610-yil 7-yanvarning sovuq kechasida Galileo Ga­
liley o'zining kichkinagina durbini orqali Yupiterning yonida
to'rtta m itti «yulduzcha»lar - sayyora yo'ldoshlarini ko'radi.
Shu yo'sinda astronomiyada teleskoplar davri boshlanadi.
1655-yilda gollandiyalik fizik olim