Kashfiyot va ixtirolar

«VOSTOK» kosmik kem asi 
Baykonur 
kosm odrom idan (kosmik kem alar uchi- 
riladigan maydondan) Yer atrofidagi 
orbitaga uchirildi. Kemani fazogir 
Yuriy Alekseyevich G agarin
boshqardi. 108 daqiqalik 
parvoz davomida kema 
Yer kurrasini bir m aro­
taba aylanib chiqdi va 
uning inson joylashgan
kapsulasi m uvaffaqiyat-
. . .
. . .
Bunday konstruksiyali
ll ravishda yerga qo ndl. 
kosmik kema koinotga
Kosmik kemaning birin- 
ko'p marta ucha oladi

---

Xalqaro
kosmik stansiya
chi uchuvchisi Yuriy 
Gagarin esa yerdan 
bir necha kilom etr 
balandlikda katapul- 
ta yordam ida kapsula- 
dan otilib chiqib, parashutda 
kapsuladan uzoq b o ‘lmagan ma- 
sofada shudgor qilingan dalaga muvaf- 
faqiyatli q o ‘nib tushdi.
Atrofida haddan ziyod ko'p uskunalar bilan 
o'ralgan, yopiq kapsulada uzoq davom etgan parvoz, koinotni zabt 
etgan birinchi fazogirlar uchun og 'ir sinov bo'ldi. Kosmik kema­
ning kabinasi juda tor bo'lib, fazogirlar tashqi dunyoni kichkinagina 
derazachadan (illuminatordan) kuzatishgan. Bunday sharoitda ku- 
zatuv va izlanishlar olib borishning imkoni yo'q edi va kosmik ke­
malar yashash uchun birm uncha yaroqsiz edi. Shundan so'ng 
yaratuvchi-olim lar haqiqiy «kosmik uy» - orbital stansiyani ishlab 
chiqishdi. Fazogirlar bunday stansiyalarning bortida uzoq vaqt da­
vomida yashab ishlashlari mumkin bo'lgan. Stansiyada yoqilg'i, 
havo, suv va oziq-ovqat zaxiralari ham yetarli bo'lgan. Bu zaruriy 
ehtiyojga ega bo'lgan narsalarni stansiyaga yuk kemalari olib chi- 
qadi, elektr energiyasini esa stansiyada o'rnatilgan quyosh batare- 
yalari ishlab chiqaradi.
Koinotga qilingan parvoz barcha insoniyatga shuncha-
lik katta zavq bag'ishlaganki, oqibatda «sputnik» so'zi,
dunyoning ko'pgina til lari да kirib borib, umumxalq ish-
latadigan atamaga aylanib qolgan.

---