Kashfiyot va ixtirolar

q a n d ay o erin egallagan?» kabi sa vollarga uzoq v a q t davo-
m ida javo b izlaganlar.
Quyosh tizimi
Biz har kuni osm onda harakatlanayotgan Quyosh, Oy va boshqa 
osmon jismlarini koYamiz. Lekin, nazarimizda ular xuddi Yer singari, 
harakatsizdektuyuladi. Shuning uchun, uzoq vaqtgachaYer koinot- 
ning markazida, boshqa koinot jismlari esa uning atrofida aylanadi 
deb hisoblab kelingan. Ularning aylanish qonunini qadimgi yunon
olimi 
Ptolom ey 
ta ’riflab ber- 
gan. Uning olamning tuzilishi 
haqidagi yaratgan modeli esa 
geosentrik 
koYinishga ega 
bo'lgan (yunon tilida «Geo» 
szi «Yer» degan ma’noni 
anglatadi).
XVI asrga kelib, buyuk 
polyak 
astronomi 
N iko­
lay Kopernik 
insonlarning 
olam haqidagi tasavvurlari-
—
Quyosh sistemasi

---

ni o'zgartirgan. U Quyoshning Yer 
atrofida emas, balki Yer boshqa 
sayyoralar bilan birgalikda Quyosh 
hamda o ‘z o‘qi atrofida aylanishi- 
ni isbotlab bergan. Quyoshning 
yunon-cha nomi Gelios bo'lgani 
uchun Kopernikning bu kashfiyo- 
ti 
olamning geliom arkaziy tizim i
deb atalgan.
Bugungi kunga kelib, Quyosh 
ham o ‘z yo'nalishida ketayotgani bizga m a’lum. Shuningdek, u 
bilan birga sakkizta sayyora, jum ladan bizning Yer ham harakat- 
lanm oqda. M erkuriy, Venera, Yer, M ars, Yupiter, Saturn, Uran va 
Neptun -
Q uyosh 
tiz im id a g i sayyoralardir. Bular qatoriga 2006- 
yilga q a dar Pluton ham kirar edi. Hozir esa olim lar bu sayyorani 
m itti sayyora yoki planetoid deb 
yuritishm oqda.
Ko'rish qobiliyati eng o 'tk ir 
bo'lgan odam ham Quyosh tizi­
midagi hech bir sayyorani max- 
sus uskunalarsiz ko'ra olmaydi.
Misol uchun, Neptun sayyorasini 
ko'z o'tkirlig ini oshiradigan op- 
tik asbobda 
ko'rish 
mumkin.
Ilk