Kashfiyot va ixtirolar

56
K a s h fiyo t va ix tiro la r
Kir yuvish mashinasi va changyutkich
Uy yumushlariga, ayniqsa kir yuvish va uy tozalashga, qanchalik 
ko‘p vaqt va qanchalik ko'p kuch sarf bo'lishini onalarimiz va buvila- 
rimiz juda yaxshi bilishadi. Bizning zamonamizga kelib, uy-ro‘zg‘or 
ishlarida texnikaning so'nggi yutuqlari uy bekalariga o'z yordam 
qo'lini cho'zishga shoshilmoqda.
Odamzod ancha vaqtgacha kir yuvish mashinasini ixtiro etol- 
magan. Asrlar mobaynida insoniyat kirni qo'llari bilan ishqalab 
tog'orada yuvgan, daryo va ko'llarda suvga chaygan. Bu jarayon, 
o'z navbatida, ko'p vaqtni oladigan o g 'ir mehnatdan iborat bo'lgan. 
O'sha vaqtdagi kir yuvish vositalari o'ta achchiq va zaharli bo'lgan. 
Kir yuvgan odamni yallig'lanib qizarib ketgan qo'llariga qarab bilsa 
bo'lardi. Kiryuvishniosonlashtirish maqsadida avvaliga yog'ochdan 
ishlangan qovg'ani, aralashtiruvchi chil cho'pni va qovurg'asim on 
yuzali taxtani o'ylab topishgan. Suvga bo'ktirilgan kirni sovun sur- 
tib, shu taxtaga ishqalanar edi. Bundan atigi 150 yil avval birinchi
Avtomatlashtirilgan k ir yuvish m ashinalari har qanday kir yuvishni uddalaydi
kir 
yuvish mashinasi 
paydo bo'lgan. 
Unga issiq suv va sovunni solib, das- 
tasi aylantirilar edi. Shunda ichidagi 
kir anjomlar ag'darilaverib maxsus 
aralashtirgichga qayta-qayta ish­
qalanar edi. Zamonaviy mashina- 
avtom at maxsus program m a (das- 
tur) asosida ishlaydi. U o'zi suvni 
to'ldiradi va isitadi, kirni chayadi, si- 
qadi va hatto quritadi ham.
Yana boshqa bir uy-ro‘zg‘or yor- 
damchisi sirk tom oshasini namoyish 
qilish sharofati bilan paydo bo'lgan.

---

1901-уШ amerikalik bir masxaraboz o'zining yan­
gi chiqishini (nayrangini) o'ylab topgan. U sirk 
sahnasiga chiqib, arqonga chang to'la gilamni 
osib qo'yadi-da, shunday deydi: «Mening xo- 
tinim ana shu gilamni urib qoqib tozalashga 
meni m ajbur qilib, qiynam oqchi bo'ldi. Men 
esa o'zimni qiynamaslik uchun elektr nasos -
kom pressordan foydalandim. Hozir siz uning 
qanday ajoyib tarzda ishlashini ko'rasiz!».
Masxaraboz kom pressorni ishga soladi va 
undan chiqqan shlang uchini gilamga ya- 
qinlashtiradi, shunda gilamning orqa 
tom onidan bulut kabi chang chiqa 
boshlaydi. Buning oqibatida birin­
chi qatorda o'tirgan tom oshabinlar 
chang yutib, yo'talib aksira bosh­
laydi lar. Chang yutib jabrlanganlar 
orasida muhandis