Kashfiyot va ixtirolar

Aleksandr Volta 
kashf qilgan. U unchalik katta 
bo'lmagan mis va ruxdan yasalgan ikkita doira orasiga kislotali ara- 
lashmaga botirilgan matoni joylashtirgan. Doira va aralashma ora­
sida unchalik kuchli bo'lmagan elektr tokini hosil qiluvchi kimyoviy 
reaksiya sodir bo'lgan. Doiralar juftligidan chiqqan simlarni batare- 
yaga ulanganda undan ko'ra ko'proq elektr toki hosil bo'lgan. Bun­
day batareyalar 
volt ustuni 
deb atalgan. Aynan shular elektrotex- 
nikaga asos solgan.
1802-yilda rus professori 
Vasiliy Petrov 
batareyaga ulan- 
gan ikkita ko'm ir tayoqchani bir-biriga yaqinlashtirib, ular orasida 
yorug'lik - elektr yoy hosil bo'lishini kuzatgan. Bu yoylar ustida 
tajribalar uzoq vaqt va qiyinchilik bilan davom etgan. Nihoyat 1877- 
yilda ixtirochi 
Pavel Yablochkov 
elektr 
yoyli 
lam palarni yaratgan. 
Ular Parijning odam lar bilan gavjum ko'chalarini yoritgan.
Bizga ma’lum bo'lgan n a ka l lam palarni kashf qilishda g'alaba 
tojlari rossiyalik 
Aleksandr Lodigin 
va amerikalik 
Tomas Edison-
ga nasib etgan. Rus muhandisi ko'mirli tayoqchaning o'zi ular ora- 
sidagi yoydan ko'ra kuchliroq yorug'lik tarqatishini aniqlagan va 
keyinchalik ko'mirli tayoqcha o'rniga qiyin eriydigan metalldan ish­
langan ingichka simdan foydalanishni tavsiya qilgan. Amerikalik ix­
tirochi esa ingichka simning 
tez kuyishini oldini olish m aq­
sadida lampa ichidagi havoni 
so'rib olishni tavsiya qilgan.
1906-yilda Edison tom onidan 
tashkil etilgan «Jeneral elek- 
trik» firm asi Lodiginning ixtiro 
huquqini sotib olgan. Ana shu 
davrdan boshlab elektr yo- 
ritgichlar har bir xonadonga
kirib kelgan va ularni yoritib 
zamonaviyqandillaro'nlab
qulay sharoitni yaratgan. 
lampalardan tashkil topgan

---