Teqvim-2015. pdf

23
Ə d ə b i y y a t
Əliyeva, M. Kitaba 
hörmət müqəddəs 
borcdur: 23 aprel Dünya 
Kitab və Müəllif Hüquq-
ları Günüdür /M.Əliyeva 
//Mədəniyyət.- 2014.- 23 
aprel.- S.15.
Kitablar milli 
mədəniyyətin dirçəliş re-
sursudur //Azərbaycan.- 
2012.- 24 aprel.- S.11. 
Mehparə. 23 aprel 
“Dünya kitab və müəllif 
hüquqları günü”dür        
/Mehparə //Mədəniyyət.-
2012.- 20 aprel.- S.5.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org

---

118
Azərbaycanın XI Qırmızı Ordu 
tərəfindən işğalı günü
1920
Tarixdə bu gün
28
APREL
Ötən yüzildə  cəmi 23 ay yaşamış ADR süqut 
etdikdən sonra yurdumuzda bolşevik Rusiya-
sı 70 illik bir sovet rejimi qurdu. 1920-ci illərdə, 
xüsusən 30-cu illərdə bolşevizm kabusu yur-
dumuzun sayseçmə  oğul-qızlarını ucdantutma 
məhv etdi. 1920-ci il aprel ayının 27-də müstəqil 
Azərbaycan dövləti bolşevik-rus ordusu tərəfindən 
işğal olunub. İşğal nəticəsində 23 ay fəaliyyət 
göstərmiş Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti devri-
lib, müstəqil dövlətin bütün atributları  ləğv olu-
nub və Azərbaycan  ərazisi Sovet imperiyasına 
birləşdirilib.
Qeyd edək ki, 1920-ci ilin mart ayında ermənilər 
Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində qiyam qaldır-
mış, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti 
məcburiyyət üzündən ordunu Qarabağa, soyqırıma 
məruz qalan vətəndaşlarını qorumağa göndərmişdi. 
Bu səbəbdən Bakı faktiki olaraq müdafiəsiz qal-
mışdı. 1920-ci il aprelin 26-dan 27-nə keçən gecə 
Xaçmaz-Yalama istiqamətindən Azərbaycana da-
xil olan XI Qırmızı Ordu hissələri Bakıya girmişdi. 
Azərbaycan parlamentinin aprelin 27-də keçirilən 
son iclasında bolşeviklərin hakimiyyəti təhvil 
vermək barədə ultimatumu müzakirəyə  çıxarıl-
mış, M.Ə.Rəsulzadə və digərləri işğalın əleyhinə 
çıxış etmişdi. Lakin tarixi şərait və qüvvələrin 
qeyri-bərabər olması səbəbindən Azərbaycan Xalq 
Cümhuriyyəti hökuməti 6 maddəlik razılaşma im-
zalamaqla hakimiyyəti bolşeviklərə təhvil vermək 
məcburiyyətində qalmışdı. Razılaşmaya  əsasən, 
siyasi partiyalar fəaliyyətini davam etdirməli, 
Azərbaycan Cümhuriyyətinin siyasi xadimlərinə 
toxunulmamalı idi. Lakin işğaldan sonra siya-
si partiyalar qapadılmış, Müsavat Partiyasının 
fəaliyyəti qadağan olunmuş, üzvləri repressiyala-
ra məruz qalmışdı. Eyni zamanda Gəncə quber-
natoru Xudadat bəy Rəfibəyov güllələnmiş, baş 
nazirlər Nəsib bəy Yusifbəyli və Fətəli xan Xoyski 
müəmmalı  şəkildə öldürülmüş, M.Ə.Rəsulzadə 
həbs edilmişdi.
İşğaldan sonra Azərbaycanda bolşeviklərə qar-
şı 150-yə yaxın üsyan baş vermişdir. Onlardan ən 
böyüyü 1920-ci il may ayının 26-da Gəncədə baş-
lamışdı.  İyunun 4-dək davam edən üsyan zama-
nı Azərbaycan Ordusunun döyüşçüləri və  Gəncə 
sakinləri 8 min rus əsgərini öldürmüşdülər. Son-
radan Gəncəyə göndərilən əlavə diviziyalar üsyanı 
qan içində boğaraq şəhəri yerlə yeksan etmiş, 10 
min nəfərə yaxın Gəncə sakini qətlə yetirilmişdi.
Aprelin 28-də  rəsmiləşən işğal Sovet imperi-
yasının mövcud olduğu 70 il ərzində  rəsmi bay-
ram kimi qeyd olunmuşdur. Yalnız 1991-ci ildə 
- Azərbaycan yenidən müstəqillik qazandıqdan 
sonra, 27 aprel həqiqəti xalqa açıqlanmış və tarixdə 
öz həqiqi yerini almışdır. O vaxtdan 27 aprel tarixi 
işğal günü kimi, 28 may isə İstiqlal (Respublika) 
günü kimi qeyd olunur.
28 Aprel fəlakəti ardınca repressiya fəlakətini 
gətirdi. Xalqımızın ruhu ardıcıl olaraq sarsıdıldı. 
Onun məhv edilməsi üçün bəşər tarixində misli 
görünməyən vəhşi üsullara əl atıldı.