Teqvim-2015. pdf

Ə d ə b i y y a t
Mən xalqımın 
aşiqiyəm: şeirlər 
və dastan /N.Xatun 
(Cəfərova); red. 
A.Mirzə; Azərb. Resp. 
Mədəniyyət və Turizm 
Nazirliyi.- Bakı: “E.L.” 
Nəşriyyat və Poliqrafi-
ya Şirkəti MMC, 2006.- 
328 s. 
Aşıq pəri məclisi: 
aşıqlar; el şairləri               
/tərtib ed.: N.Xatun, 
M.Əhmədov, Z. Yaqub.-
Bakı: Yazıçı, 1991.- 
440 s. 
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.azadqadin.az
www.neftchala.jimdo.
com
www.elibrary.az
Aşıq şair

---

354
Dünya ədəbiyyatı
Yunus Əmrə 
1238/40-1320/1
2015
Kitabların bildirdiyi tarix və 
məlumatlara görə Yunus Əmrə 1240(1)-
1320(1)-ci illərin arasında yaşamışdır. 
Bəzi mənbələrdə 1238-ci ildə Porsuq 
çayının Sakaryaya töküldüyü yerdə  - 
Sərfi  kəndində anadan olmuşdur. Do-
ğulduğu yerin tam aydın olmaması 
bəzi müzakirələrə  gətirib çıxardığın-
dan mənbələrin çoxu artıq Yunusun 
Əskişəhərin Mihalıççık kəndində do-
ğulması ilə bağlı  fikri qəbul etmişlər. 
Həmçinin, təhsili haqqında da heç bir 
məlumat tapılmayıb. “Əmrə” sözünün 
mənası Anadoluda müxtəlif xalq ozan-
larının, aşiğin və dərvişin adında iştirak 
edən  Əmrə/Emre sözünün (məsələn, 
Yunus  Əmrə, Tapdıq  Əmrə) türkcədə  
“Aşiq” mənasını verdiyi elmi baxımdan 
öz təsdiqini tapmışdır. 
Həyatı və şəxsiyyəti haqqında çox az 
məlumat olan Yunus Əmrənin yaradıcı-
lığı, Anadolu Səlcuq dövlətinin dağıl-
ması  və Anadolunun çeşidli bölgələrə 
kiçik-böyük Türk bəylikllərin qurul-
maya başladığı dövrləri  əhatə edir. 
Həmçinin yaşadığı dövr, Osmanlı impe-
riyasının qurulmağa başladığı dövrdür.
Yunus  Əmrə uzun müddət Hacı-
Bektaşı Vəli Dərgahında işləmişdir.
Yunusun yaşadığı illər  ərzində, 
Anadolu türkləri ilə Moğol imperiyası 
arasında sıx ittifaq və münaqişə olmuş-
dur. Həmçinin, Yunus Əmrənin yaşayış 
tarixçəsi, yalnız siyası baxışlarla deyil, 
həmçinin məzhəb və inanclarında toq-
quşduğu və müharibələrin geniş vüsət 
aldığı illərlə zəngindir.
Yunus  Əmrə yaradcılığının ilham 
qaynağı Mövlana Cəlaləddin Rumi, 
Hacı Bektaşi-Vəli, Əhli Evrani Vəli və 
sair şairlərdir. Yunus Əmrə bu insanlar 
sayəsində Allaha sevgini, məhəbbət və 
əxlaqi düşüncələri, digər başqa batil 
inanclara qarşı yöntəmləri öyrənmişdir. 
Bir sıra mənbələr Hacı Bektaşi-Vəlidən 
dərs aldığını söyləyirlər.
Yunus  Əmrə  şeirləri Divani Lüğət 
adlı bu divanda toplanılmışdır.  Şeirlər 
əruz ölçüsü və heca vəznində yazılıb.
Yunus  Əmrədən qalan bütün infor-
masiya və  şeirlər məhz həmin kitabda 
cəmləşib.
Hər il may ayında Türkiyənin  ən 
gözəl  şəhərlərindən olan Əskişəhərdə 
Yunus Əmrə günləri keçirilir.
Yunus  Əmrə xalq ozanı idi. Təkkə 
şeirinin öncülüdür. Təmiz türk di-
linin bayraqdarı “Vəhdəti vücud” 
fəlsəfəsinin qaranlıqlarını dələn bir filo-
sofdur. O, sufizm fəlsəfəsini sadə xalq 
dilində,  əsasən heca vəznində yazdığı 
qoşmalarda, gəraylılarda, ilahilərdə, 
eləcə  də  əruz vəznində yaratdığı  qəzəl 
və  məsnəvilərdə ifadə etmiş,  şeiri-
mizi yüksək bədii səviyyəyə qaldır-
mış, özündən sonra yaranan Türkiyə, 
Azərbaycan və Türkmən ədəbiyyatlarına 
güclü təsir göstərmişdir.
Türk  şairi Yunus Əmrə 1320/21-ci 
ildə  vəfat edib, doğulduğu Sarıköydə 
dəfn olunmuşdur.