«Kelishildi» Kollej uslubchisi G. K. Mannonova

SO₂ oltingugurt (IV) oksid (sulfit angidrid) odatdagi sharoitda o`tkir, bo`g`uvchi, hidli, rangsiz gaz. –10 <sup>0</sup>C ga qadar sovitilganda rangsiz suyuqlikka aylanadi, po`lat ballonlarda saqlanadi.
Laboratoriyada natriy gidrosulfit bilan sulfat kislotani o`zaro ta`sir ettirib yoki misni konsentrlangan sulfat kislota bilan birga qizdirish yo`li bilan olinadi:
2NaHSO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> = Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> + 2SO<sub>2</sub>↑ + 2H<sub>2</sub>O
Cu + 2H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> (kons) = CuSO<sub>4</sub> + SO<sub>2</sub>↑ + 2H<sub>2</sub>O
Sanoatda SO<sub>2</sub> FeS<sub>2</sub> ni yoki rangli metallarning oltingugurtli rudalarini (ZnS, PbS) kuydirishda hosil bo`ladi.
4FeS₂ + 11O₂ = 2Fe₂O₃ + 8SO₂ 2ZnS + 3O₂ = 2ZnO + 2SO₂
Katalizator ishtirokida qizdirilganda SO₂ havo kislorodini biriktirib oladi va SO₃ hosil qiladi: 2SO₂ + O₂ ↔ 2SO₃
SO₃ oltingugurt (VI) oksid (sulfat angidrid) odatdagi sharoitda rangsiz suyuqlik, 17 ⁰C dan past haroratda qattiq kristall massa bo`lib qotadi. U namlikni shiddat bilan yutib, H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> hosil qiladi:
SO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O = H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>
Oltingugurt (VI) oksid kislotali oksidlarning barcha xossalariga ega. U SO<sub>2</sub> ni oksidlash yo`li bilan olinadi. Sulfat kislota ishlab chiqarishda oraliq mahsulot hisoblanadi.
2SO₂ + O₂ ↔ 2SO₃


Sulfit kislota H₂SO₃. SO₂ suvda yaxshi eriydi (1 hajm suvda 20 ⁰C da 40 hajm SO₂ eriydi). Bbunda faqat suvdagi eritmadagina mavjud bo`ladigan sulfit kislota hosil bo`ladi:
SO₂ + H₂O ↔ H₂SO₃
Sulfit kislotada kislotalarning barcha xossalari bor. Eritmada bosqich bilan dissotsilanadi:
H₂SO₃ ↔ H⁺ + HSO₃^– HSO₃^– ↔ H⁺ + SO₃^2–
U ikki asosli kislota bo`lgani uchun ikki qator tuzlar (sulfitlar va gidrosulfitlar) hosil qiladi.
H₂SO₃ + 2NaOH = Na₂SO₃ + 2H₂O
H₂SO₃ + NaOH = NaHSO₃ + H₂O
2H₂SO₃ + O₂ = 2H₂SO₄
H₂SO₃ + Br₂ + H₂O = H₂SO₄ + 2HBr
5H₂SO₃ + 2KMnO₄ = 2H₂SO₄ + 2MnSO₄ +K₂SO₄ + 3H₂O