Kənd təsərrüfatı məhsullarının saxlanılması və anbarlanması üzrə logistika mütəxəssisi

TƏLİM NƏTİCƏSİ
4
57
4.2. HAVA YOLU KARQO DAŞIMASININ ÜSTÜNLÜKLƏRİ VƏ ÇATIZMAZLIQLARINI TƏSVİR EDİR
HAVA YOLU DAŞIMA MODELİNİN ÜSTÜNLÜKLƏRİ VƏ ÇATIZMAZLIQLARI

---

daşımasında yüksək səviyyədə dəqiqləşdirilir və yük sahiblərinə vəd verilir.
- Avtomobil və dəniz yolu olmayan məntəqələrə yükün tez və vaxtında çatdırılması yalnız 
hava yolu nəqliyyatına məxsusdur. (Helikopterlə)
- Heyvanların daşınmasında da hava yolu nəqliyyatı əvəzsizdir. Belə ki, daşınan heyvanlar 
uzun müddət əziyyət çəkmir və ölüm hadisələri olmur.
Hava yolu karqo daşınmasının çatışmamazlıqları
Hava yolu karqo daşınmasının tariflərinin yüksək olması hava yolu daşınmasını faiz dərəcəsini 
aşağı salır.
Qabarit ölçülərinin böyük olan yüklərin hava nəqliyyatında daşınmasının mümkünsüzlüyü.
İstənilən məntəqədə aeroportların olmaması hava yolu yük daşınmada çətinlik yaradır.
- Hava yolu karqo daşınmasının trans modelli olması (bir neçə nəqliyyatdan istifadə)
- Hava şəraitindən asılılığı.
Beynəlxalq hava nəqliyyatı ilə yük, sərnişin və baqaj aviadaşımalarının həyata keçirilmə 
formasından asılı olaraq aviadaşımanın iki növü vardır:
• Müntəzəm aviadaşımalar;
• Qeyri-müntəzəm aviadaşımalar.
Müntəzəm aviadaşımalar əvvəlcədən tərtib olunmuş cədvələ uyğun olaraq, müqavilə aviaxətləri 
üzrə yerinə yetirilən daşımalardır. Daşımanın bu növü müntəzəm reyslər əsasında keçirilir. Cədvəldə 
uçuşun marşrutu, aralıq dayanacaq yerləri (məntəqələri), uçuş vaxtı, təyinat yerinə çatma vaxtı və 
hava gəmisinin tipi göstərilir. Müntəzəm reyslərin yerinə yetirilməsinin belə şərtləri yalnız razılığa 
gələn dövlətlərin qarşılıqlı sazişi ilə dəyişdirilə bilər.
Qeyri-müntəzəm aviadaşımalar isə birdəfəlik uçuşa icazə qaydasında yerinə yetirilir. Daşımanın 
bu növü çarter adlanır. Çarter aviadaşımaları çarter reysləri əsasında həyata keçirilir. Çarter reysləri 
isə xüsusi kontrakta uyğun olaraq yerinə yetirilir ki, həmin kontrakta fraxtetmə müqaviləsi və ya 
hava gəmisinin kirayələnməsi müqaviləsi deyilir. Çarter uçuşları praktiki cəhətdən aviafraxtetmə 
(çarter) bazarı yaratmışdır. Dünyada ən iri beynəlxalq çarter daşıma bazarı Avropa Mülki Aviasiya 
Konfransına (AMAK) daxil olan 22 Qərbi Avropa dövlətləri arasında həyata keçirilən daşıma hesab 
edilir. İkincisi isə Şimali Atlantika vasitəsilə həyata keçirilən çarter daşımaların beynəlxalq bazarı 
sayılır. ABŞ-da da çarter daşımalarının həcmi böyükdür. Çarter aviadaşımalarının inkişafını nə 
ilə izah etmək olar? Qeyd etmək lazımdır ki, hava daşımalarına olan tələbat, xüsusən də Qeyri-