Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences VOLUME 1 | ISSUE 10 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 327
w www.oriens.uz November 2021 I.A.Furmanov bolalar agressivliligini tushuntirishning turli uslubiy va
kontseptual yondashuvlari, bolaning xatti-harakatlarida tajovuzning paydo bo'lishini
rag'batlantiruvchi yoki qo'zg'atuvchi psixologik va ijtimoiy omillar, uni
psixodiagnostikalashning bevosita va yordamchi usullari, shuningdek, psixo-ijtimoiy
korrektsiya yo'nalishlarini aniq ochib bergan. Uning ta’kidlashicha, bolalar o'rtasidagi
konfliktlar narsalar va o'yinchoqlarni egallash bilan bog'liq bu chegaralar
kesishganda paydo bo'ladi, ya'ni bir nechta bolalar boshqa bolalarning o'yinchoqlarini
olish orqali o’z chegaralarini kengaytirishga harakat qiladi. Buni 2, 4 va 7 yoshli
uchta o'g'il bolani uzoq muddatli kuzatish natijalari tasdiqlaydi. Agressiv xulq-atvor
bilan bog'liq eng ko'p nizolar kichik, katta va o'rta bola o'rtasida, kichiklar va katta
yoshlilar o'rtasida esa qarama -qarshilik minimal bo'lganligi kuzatildi. Nizolar faqat
ba'zi o'yinchoqlarga egalik qilish uchun paydo bo'lganiga e'tibor qaratildi.
Ajablanarlisi shundaki, o'yinchoqlar borligida ular o’rtasida hech qanday ziddiyat
yo'q edi.[3](Фурманов. И.А. )
E.Frоmm аgrеssiyani keng ma’noda ta’kidlab o’tadi – bundа faqatgina odam va
hayvonatlarga emas, balki jonsiz predmetlarga ham ziyon keltirishni agressiya dep
hisoblagan.[6] (В.С.Невенчанный)
Ongni manipulyatsiya qilib, agressiv xulq-atvorga undashda ommaviy
axborot vositalarining ta’siri B.Kreyxi tadqiqotida o’z aksini topgan.[5] (Крейхи Б.) S.A.Travina tadqiqoti natijasida boshlang’ich sinf o’quvchilarida agressiv
harakatlarning oldini olishda o’qituvchilar va maktab psixologining o’z-aro
ta’sirida harakatlarni muvofiqlashtirish jarayonining samaradorligiga erishgan.[10]
(Травина.С.А.) Y.A. Bashkatova o’z tadqiqoti jarayonida kommunikativ universal ta'lim
harakatlari boshlang'ich maktabning 2-3 sinf o'quvchilari tajovuzkorligiga ta'sir
qilishini aniqlagan. Ya’ni, boshlang'ich sinf o'quvchilarida kommunikativ universal
ta'lim harakatlari past darajada va agressivlilik yuqori darajada bo’lgan, shuningdek
kommunikativ yo'nalish jihatidan ham frustratsiya holati yo'nalishlari va reaktsiya
turlarida farq qilgan. Shuning uchun faqat korrektsion guruhni emas, balki
barcha sinfdoshlarni rivojlantirish va tuzatish ishlariga jalb qilish kerak. Ota -
ona munosabatlarining avtoritar turi kichik maktab yoshidagi bolalarda umumiy
kommunikativ
ta'lim
harakatlarining
rivojlanishiga
ta'sir
ko'rsatishi
va
atrofidagilariga nisbatab agressiv muloqati isbotlangan. Bu shuni anglatadiki,
o'quvchilar bilan ishlashni rivojlantirishda ota-onalar ham ishtirok etishi kerak. 2-3-
sinf o'quvchilarining kommunikativ universal ta'lim harakatlarini rivojlantirish