Kichik maktab yoshidagi bolalar agressivligining

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 10 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
328 
w
www.oriens.uz
November 
2021
 
bo'yicha samarali ishlash uchun zarur shart-sharoitlar aniqlandi. Bu shartlarni hisobga 
olgan holda tuzatish va rivojlantirish dasturi ishlab chiqilgan. [1] (Башкатова.Ю.А.)
Е.L. Golenisheva 2005-yili kandidatlik dissertatsiya ishida boshlang'ich 
maktab o'quvchilarining agressivligi muammosini mikro-ijtimoiy omillar (ota-onalar, 
o'qituvchilar, tengdoshlar) aloqalarini o'rganish nuqtai nazaridan ko'rib chiqqan. U 
o’z tadqiqoti davomida kichik maktab yoshi bolalarining individual psixologik 
xususiyatlarini o'rgangan va natijada agressiv boshlang'ich maktab o'quvchilarining 
asosiy shaxsiy xususiyatlari: past ijtimoiy normativlik, zaif muloqot faolligi, 
mustaqillik, beparvolik, qo’rqoqlik, vaziyat tashvishi, o'zini-o'zi baholashning
yuqoriligini aniqlagan. Agressivlikda gender farqlari borligi ham aniqlangan. 
Agressiv o'g'il bolalarga past darajali verbal intellekt, yuqori darajada vaziyattan 
tashvishlanishi, ishonchsiz va beparvoligi bilan ajralib turadi. Agressiv qizlar
uchun qattiqqo'llik va ishonchsizlik xos. [4] (Голенищева Е.Л.) 
K.S.Shalaginova 2003-2007 yillar davomidagi tadqiqot ishida "Agressivlik" 
tushunchasini ilimiy asoslab beradi va u boshlang'ich maktab yoshidagi agressivlik 
namoyon bo'lishining to'rt darajasiga xos xususiyatni keltiradi: nol darajada - 
g'ayritabiiy agressivlik yo'qolgan, birinchi darajada – agressivlik asosan hissiy-
irodaviy sohada, ikkinchi darajada – intellektual soha hukmronlik qiladigan hissiy-
irodaviy sohada, uchinchi daraja – hissiy-irodaviy, intellektual, faoliyat soha
hukmronlik qiladigan darajalarga ajratgan. Tadqiqot natijasida agressiv boshlang'ich 
maktab o'quvchilarini tizimli psixologik qo'llab -quvvatlash modelini ishlab chiqqan, 
bu o'zaro bog'liq uchta komponent mavjudligini nazarda tutadi: 
1) nazariy, shu jumladan tadqiqot ishiga tegishli kategoriya apparati ta'rifi; 
2) amalga oshirishni o'z ichiga olgan empirik 1 (maktab) toifali apparatni 
aniqlash, diagnostika va tuzatishni amalga oshirishda tizimli yondashuv sharoitida 
ishlab chiqilgan agressiv boshlang'ich maktab o'quvchilariga tizimli psixologik 
yordam; 
3) empirik 2 komponentida agressiv boshlang'ich maktab o'quvchilariga tizimli 
psixologik yordam ko'rsatishni amalga oshirishda bo'lajak ta'lim psixologlarini kasbiy 
tayyorlash uchun o'quv-uslubiy asosni (ixtiyoriy kurs misolida) ishlab chiqish 
vazifasini qo'yadi.[9]( Шалагинова.К.С.) 
F.F.Rasulova o’z tadqiqotida kichik, o’rta, katta o'smirlarga xos agressiv 
mayllarning tabaqalashtirilgan ichki evolyutsiyasi hamda agressiya shakllari 
o’rtasidagi bog’liqni jinsga ko’ra tafovutlanishining xulq-atvor va ishtimoiy
munosabatlarini shartlovchi psixologik omillarini, ota-ona bilan bola 
munosabatlarida qabul qilish va kooperatsiya tarbiya usubi agressiyaning

---