Kimyanin əsas qanunlari

6. AVOQADRO QANUNU 1811-ci ildə ital. alimi Avoqadro tərəfindən kəşf edilib : Eyni şəraitdə müxtəlif qazların bərabər həcmlərində bərabər sayda molekullar var. Qanun 1860-ci ilədək dünya alimləri tərəfindən qəbul olunmamışdır. Buna səbəb məşhur isveç alimi Bertseliusun elektrokimyəvi nəzəriyyəsinin hakim mövqedə olmasi idi. Avoqadro qanunu bu nəzəriyyəyə zidd çıxırdı. Qanuna ilk tərəfdar çıxan alim 1814-cü ildə Amper olmuşdur.
Avoqadro qanunundan 2 nəticə çıxır:

1. 
   Eyni şəraitdə müxtəlif qazların bərabər sayda molekulları bərabər həcm tutur
   
2. 
   Normal şaraitdə hər hansı bir qazın 1 molu eyni həcm tutur.
   

Müəyyən edilmişdir ki, normal şəraitdə bütün qazların 1 molunun tutduğu həcm eyni olub, 22,4 l-ə bərabərdir. Bu həcm qazın molyar həcmi adlanır. Qanunun riyazi ifadəsi belədir :
m₁ M₁

m₂ M₂

m₁, m₂ - həcmləri eyni olan müxtəlif qazların kütlələri, M₁, M₂ -qazların mol-yar kütlələri.

m₁ M₁
= D ( nisbi sıxlıq) isə, onda D = olar. M₁=M₂∙D
m₂ M₂
Deməli bir qazın digər qaza görə nisbi sıxlığı məlum olarsa, onda həmin qazın molekul kütləsini tapmaq olar. Adətən qaz halında olan maddələrin molekul kütlələri hidrogenə və ya havaya görə tapılır.
M = 2D_H2 ; M = 29 ∙ D _hava
Bu düsturlar Avoqadro qanunun nəticələrinə əsaslanır.

Şərait qeyri-normal olarsa qazın molekul kütləsi Klapeyron-Mendeleyev

tənliyilə tapılır :
m

PV = RT
M
Burada: P-təzyiq, V-həcm, m, M- qazın müvafiq olaraq kütləsi və molyar həcmi, R-universal qaz sabiti ( 8,31 C/mol), T-mütləq temperatur ( 273 K )