Kuchli elektrolitlar eritmalarda to‘liq dissotsilanadi. Masalan, anorganik kislotalar – NS1, HJ, NVr, HNO3, H2SO4, NSlO4 va boshqalar; ishqorlar — KON, NaOH, LiOH, Va(ON)2, Sa(ON), Mg(OH)2 va boshqalar; suvda yaxshi eruvchi hamma tuzlar bu elektrolitlar uchun α > 30%.
Mineral kislota va ishqorlar faqat juda suyultirilgan eritmala- rida kuchli elektrolit xususiyatini, aks holda (yuqori konsentratsi- yada) kuchsiz elektrolit xossalarini namoyon qiladi. Kuchsiz elek- trolitlarda modda molekulalari kam miqdorda ionlarga ajraladi. Ularga quyidagilar kiradi:
Anorganik kislotalar — H2SiO3, H2SO3, H2CO3, HNO2, H3PO4, N3VO3 va boshqalar. Bularda =3±30%.
Suvda kam eriydigan metall gidroksidlari, ammiakli suv va oddiy suv.
Organik kislotalar: СH3COOH, H2C2O4, H2O, H2S va boshqalar, bularda α 3% bo‘ladi.
Kislotalar, ishqorlar va tuzlarning ion nazariyasi elektrolitik dissotsilanish orqali tushuntiriladi.
Kislotalarning dissotsilanishi. Ma’lumki, suvdagi eritmalarda dissotsilanganda faqat vodorod kationini hosil qiladigan elektrolit- lar kislotalar deyiladi. Vodorod kationining soniga qarab kislota- larning negizliligi belgilanadi.
Bir negizli kislotalar dissotsilanganda bitta vodorod kationi hosil qilib, dissotsilanish bir bosqichda boradi, masalan:
HNO ← → H + + NO−
3 3
Sirka kislota SN3SOON molekulasida to‘rtta vodorod atomi bo‘lishiga qaramasdan faqat karboksil guruhidagi birgina vodorod kation hosil qiladi va shu sababli bu kislota ham bir negizli hisob- lanadi. Dissotsilanish bir bosqichda boradi:
3 3
CH COOH ← →CH COO− + H +
Ikki yoki undan ortiq negizli kislotalar vodorod kationlarini bi- rin-ketin ajratib, bosqichli dissotsilanishga uchraydi. Masalan, sulfat kislota ikki bosqichda dissotsilanadi:
4
H2SO4 ← → H + + HSO− (I bosqich)
4 4
HSO− ← → H + + SO 2−
(II bosqich)
2-jadval
|
