Kimyoviy analiz metodlari ma’ruza matni

Asosiy fizik-kimyoviy analiz usullari

Analiz usullari	Usul qanday hodisaga asoslangan	O‘lchaniladigan qiymat (xossalari)
1	2	3
Elektr-kimyoviy:	Sistemalarda elektr para- metrlarning o‘zgarishi
Elektr-grafimetriya	Elektrolizda moddalarning elektrodda ajralishi	Ajralib chiqqan moddaning massasi
Potensiometriya	Kimyoviy reaksiya natijasi- da sistemada elektrod potensialining o‘zgarishi	Elektrod potensiali
Konduktometriya	Kimyoviy reaksiya jarayoni- da eritma elektr o‘tkazuv- chanligining o‘zgarishi	Elektr o‘tkazuvchanligi, elektr qarshiligi
Polyarografiya	Elektrodning qutblanishi	Tok kuchi, kuchlanish
Optik usullar:	Moddaning o‘zaro ta’sirida elektromagnit nurlanishi
Emission spektral analiz	Yuqori harorat ta’sirida spektr nurlarnning chiqishi	Spektr chizig‘ining holati va intensiligi

Lyumimssent analiz	Moddaning ultrabinafsha nur ta’sirida nurlanishi	Nurlanish intensivligi
Rentgen spek- troskopiya	Rentgen nuri ta’sirida atomdan rentgen spektri- ning chiqishi	Spektr chizig‘ining intensivligi va holati
Atom-absorbsion spektroskopiya	Qo‘zg‘altirish manbayidagi monoxromatik nurlanish- ning atomda yutilishi	Yutilish intensivligi
Absorbsion spek- trofotometriya, fo- tometriya, kolori- metriya, fotokolo- rimetriya	Eritmada bo‘lgan ion va molekulalar roli va mo- noxromatik nurlanishni yutishi	Eritmaning optik zichligi
Turbidimetriya	Gomogen bo‘lmagan muhitda nur oqimining yutilishi va tarqalishi	Muhitning optik zichligi
Nefelometriya	Gomogen bo‘lmagan muhitda nur oqimining tarqalishi va qaytarilishi	Muhitning optik zichligi
Refraktometriya	Nurning moddada sinishi	Sinish koeffitsienti
Radiometrik usullar
Radioaktivatsion	Moddani yadro zarrachasi bilan nurlantirishda ele- mentning turg‘un izotopi radioaktivligining o‘zgarishi	Radioaktivligi
Izotop bilan suyultirish	Nishonli radioaktiv izotop ta’sirida birikma solishtir- ma aktivligining o‘zgarishi	Radioaktivligi
Massa-spektral analiz	Elektr va magnit maydon- ning qo‘shma ta’sirida atom, molekula, ionlar ionlanishi natijasida massa spektrining paydo bo‘lishi	Spektr signali va intensivligining holati
Yadro-magnit rezonans (YMR) usuli	Yadro magnetizm ta’sirida doimiy magnit maydonda moddalarning elektro- magnit nurlanishining rezonans yutishi	YMR spektr chizig‘ining inten- sivlik signali, holati

Hozirgi kimyoviy analizni koordinatsiyalangan birikmalarni o‘rganish, kvant kimyosi usullari va modda tuzilishi nazariyalari, kinetik reaksiyalarsiz tasavvur etish mumkin emas.
Bu fanlarning yutuqlaridan foydalanish kimyoviy analizni bo- yitdi, uning imkoniyatlarini kengaytirdi. Shu bilan birga kimyo- viy analiz bu fanlarning rivojlanishiga, xalq xo‘jaligining butun sohalarini kengaytirishga o‘zining yangidan yangi yutuqlari bilan ulkan hissa qo‘shdi. Kimyoviy analiz usullaridan foylalanib fizika va qattiq jismlar kimyosi, metallurgiya katalizatorlarini o‘rganish sohalarida katta yutuqlarga erishildi. Shuni ham aytib o‘tish ke- rakki, analitik sintez va analiz bir-biri bilan mustahkam bog‘langan. Kimyoviy analizda, ko‘pincha, sintez qilingan mod- daning rangiga, eruvchanligiga, kristallarning o‘ziga xos shakliga qarab ham xulosa chiqariladi.
Sintez natijalari har doim analiz bilan tekshirib borilishida ham analiz va sintez birligi ko‘rinadi.