Kirish Analitik qism

4.Mexanik filtr - Filtrlash usuli oqova suv tarkibidagi mayda dispers qattiq yoki
suyuq moddalarni ajratib olish uchun qo‘llaniladi. Chunki ularni
tindirish usuli bilan ajratib olish qiyin. Filtrlovchi to‘siqlar orqali filtrlash. To‘siqni tanlash oqova suvning xossasi, harorati, filtrlash bosimi va filtr tuzilishiga bogiiq.
To‘siq sifatida teshikli metall listlar va zanglamaydigan p o la t,
aluminiy, nikel, mis panjaralar ishlatiladi. Shuningdek, turli
matoli to £siqlar (asbest, shisha, paxtaqog‘oz, jun, tabiiy va sun’iy
tolali matolar) ham qoilaniladi. Yuqori harorat va kimyoviy
agressiv oqova suvlar uchUn teshikli listlar, to ‘rlar hamda plastinalardan tayyorlangan metall to ‘siqlardan foydalaniladi. Muallaq zarrachalarni tutib qoluvchi filtrlovchi to‘siqlar minimal gidravlik qarshilikka, yetarli darajada mexanik zichlik va egiluvchanlikka, kimyoviy barqarorlikka ega boiib, olib borilayotgan filtrlash sharoitida bo‘kmasligi va parchalanib ketmasligi kerak.
Filtrlovchi to'siqlar tayyorlangan materialiga qarab organik,
anorganik; ishlatilishiga ko‘ra — yuza va chuqur, strukturasiga ko‘ra
egiluvchan va egilmaydigan boiadi. Chuqur filtrlovchi to ‘siqlar odatda qattiq fazaning kichik konsentratsiyali suspenziyalarini tiniqlashtirishda qoilaniladi.
Bunda suspenziya tarkibidagi qattiq zarrachalar to ‘siq ichkarisiga
kirishda tutib qolinadi (cho'kadi va adsorbsiyalanadi). Yuza
filtrlovchi to ‘siqlarda zarrachalarning to ‘siq kovaklariga kirishi
kuzatilmaydi. Filtrlash jarayoni filtrlovchi to ‘siq yuzasida cho'kma hosil
bo‘lishi yoki filtrlovchi to‘siq kovaklarida tiqilishi bilan olib boriladi.
Filtrlash jarayonida siqiladigan yoki siqilmaydigan cho‘kmalar
hosil boiadi. Siqiladigan cho‘kmalar zichlashishi va bosimlar farqining oshishi bilan qarshilik ortishi natijasida kovaklilik kamayadi. Siqilmaydigan cho'kmalarda filtrlash jarayonida suyuqlik oqimiga qarshilik va kovaklilik doiniiy saqlanib qoladi. Bunday cho‘kmalarga zarracha olcham lari >100 mkm boigan mineral moddalar
(qum, bo‘r, soda) kiradi. Filtr quw ati filtrlash tezligi, ya’ni yuza birligi orqali vaqt birligida o'tadigan suvning hajmi bo‘yicha topiladi. Filtrlash tezligi quyidagi tenglama yordamida aniqlanadi:

Filtrlash jarayoni doimiy bosimlar farqida va doimiy tezlikda

o'tkazilishi mumkin. Filtrlash tenglamasi doimiy bosim farqida
quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi:

Filtrning berilgan rejimida cho‘kma tushishi uchun zaruriy vaqt quyidagiga teng:

Jarayonning doimiy tezligida filtrlash tenglamasi quyidagicha yoziladi:

Filtrlash tezligi со = u/Fx ga tengligi uchun yuqoridagi tenglama quyidagi ko‘rinishga ega bo'ladi:

bu yerda, и — x vaqt ichidagi filtrat hajmi, m3, F — filtrlash yuzasi; m2; t — filtrlash davomiyligi, s; R — bosimlar farqi, Pa; ц — filtratning dinamik qovushoqligi, Pas; 7?tho,k va R(x — cho‘kma qarshiligi va mos ravishda filtrlovchi to ‘siqning qarshiligi, n r 1; r0 — cho'kmaning nisbiy qarshiligi; n r 2; x0 — cho'kma hajmining filtrat hajmiga nisbati.

Filtrlash uchun turli tuzilishdagi filtrlar ishlatiladi. Ularga

quyidagi asosiy talablar qo‘yiladi: iflosliklar ajralishining yuqori
samaradorligi va filtrlashning yuqori tezligi. Filtrlar turli belgilariga qarab quyidagilarga ajratiladi: jarayonning o‘tkazish xarakteri bo‘yicha davriy va uzluksiz; jarayon ko‘rinishiga ko‘ra — ajratish, quyuqlashtirish va tiniqlashtirish;
filtrlash vaqtidagi bosimga ko‘ra — vakuum ostida (0,085 MPa);
bosim ostida (0,3—1,5 M Pa gacha) yoki suyuqlik ustunining gidrostatik bosimida (0,05 M Pa gacha); filtrlash yo‘nalishi bo‘yicha — pastga, yuqoriga yoki yonga; konstruktiv belgilari bo‘yicha; cho'km ani ajratish usuli bo'yicha; cho‘kmani yuvish, zararsizlantirish mavjudligi bo‘yicha; filtr yuzasining shakli va joylashishi bo'yicha. Oqova suvlarni tozalash tizimlarida davriy ravishda ishlaydigan: nutch-filtrlar, listli va filtr-presslar va uzluksiz ishlaydigan, barabanli, diskli, lentali filtrlar ishlatiladi. Davriy ishlaydigan filtrlardan nutch yoki druk-filtrlar tuzilish jihatidan sodda hisoblanadi. Ular neytral, kislotali va ishqorli suspenziyalami ajratishga moljallangan. Filtrlarning quyi qismi resiver orqali vakuum tizimiga ulanadi. Matoga yig£ilgan cho‘kma qo‘l bilan ajratib olinadi. Qiyin filtrlanuvchi suspenziyani ajratish uchun 0,3—1,2 MPa'bosimda ishlovchi filtr-presslar qo‘llaniladi. Ramali filtrlar turli suspenziyalami filtrlashda ishlatiladi. Ularda cho‘kmani yuvish va havo bilan tozalash ko‘zda tutiladi. Mexanik filtr ichki qismida 4 ta qatlamdan iborat; 1.katta shag’al tosh, 2.kichik shag’al tosh, 3.qum, 4.antrasit asosiy antrasit dispers zarrachalarni ushlab qoladi. Mexanik filtr har 800 min ishlagandan keyin yuviladi, yuvish quyidagilardan iborat; 800 sek ichidagi suvi to’kiladi, 120 sek havoni o’zi bilan qo’zg’atiladi , 120 sek suv bilan havo qo’shib qo’zg’atiladi, 600 sek suv bilan yuviladi (pastdan suv beriladi), 300 sek suv bilan yuviladi ( tepadan suv beriladi) keyin yana ishga tushiriladi.