Kirish Mavzuning dolzarbligi

1 M irziyoyev Sh.M . Milliy ta r a q q iy o t yoiim izn i q a t'iy a t bilan d a v o m etlirib, yan gi b o sq ic h g a ko'taram iz. T.
-T.: O z b e k isto a 2 0 1 7 .
3

---

Kurs ishining maqsadi: 
Muzey turlari va 
vatanimizdagi o ’rni umumiy 
tushunchaga ega bo’lish.
Kurs ishining obyekti va predmeti
: Muzey turlari va ularning vatanimiz tarixini 
o‘rganishdagi o‘rni haqida tarixiy manbalardan foydalanish.
Kurs ishining vazifalari:
• Mavzuga oid manbalarni tahlil qilish va umumlashtirish.
• Muzey turlari va ularning vatanimiz tarixini o ‘rganishdagi o ‘rnini o ’rganish.
• Muzeylarning yurtimizdagi o ’rnini o ‘rganish 
.
Kurs ishining tuzilishi: 
Kurs ishi kirish qismi, ikki bob, xulosa, 
foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati hamda iborat
4

---

I bob O’lka tarixini o’rganishda muzeylarning ahamyati
1.1Muzey turlari. Turkistonda tashkil etilgan dastlabki muzeylar
Bugungi kunda O ‘zbekistonda tarix, oikashunoslik, badiiy, memorial, 
adabiyot, aniq fanlar muzeylari faoliyat koisatmoqda. Ularda o ‘zbek va jahon 
xalqlari tarixi va madaniyatiga doir jam i 1602280 dan ortiq turli eksponatlar 
saqlanadi. O ‘zbekistonda muzeylar faoliyati 1991-yilga qadar mustaqillik davri 
g‘oyalariga zid holda o ‘rganilgan, mavjud adabiyotlar va uslubiy qo‘llanmalardagi 
m a’lumotlar esa tarqoq holda boiib, muzeylar haqidagi maiumotlar yetarlicha emas 
edi. Shuningdek, muzeylammg faoliyati keng ommaga atroflicha yetkazib 
berilmagan. Foydalanilayotgan darsliklar va o ‘quv qoilanmalar mazmun jihatdan 
eskirgan, ko‘pchiligi zamon talablariga javob bermasdi.
Mustaqillik yillarida qadimiy shaharlar: Xiva, Buxoro, Shahrisabz, Termiz 
shaharlarining 2500, 2700 yillik yubileylarining oikazilishi, Amir Temur 
tavalludining 660 yilligi, Imom al-Buxoriy, Ahmad alFarg‘oniy, Jaloliddin 
Manguberdi, 
Kamoliddin 
Behzod, 
Ogahiy 
kabi 
«Barhayot 
siymolar» 
yubileylannmg oikazilishi, «Alpomish» dostoni yaratilganining 1000 yilligi 
tantanalarining nishonlanishi yoshlaming m a’naviy-ma'rifiy tarbivasida muhim 
o‘rin egallashi shubhasiz3.
Sobiq sovet davrida faqat «qizil imperiya» mafkurasiga xizmat qilgan 
muzeylar endilikda milliy o ‘zlikni anglashga xizmat qilishi muhim hisoblanadi. 
Mustaqillik davrida muzeylar ishlariga alohida e’tibor qaratilmoqda. 1998-yil 12- 
yanvarda 
«Muzeylar 
faoliyatini 
tubdan 
vaxshilash 
va 
takomillashtirish 
to ‘g ‘risida»gi Prezident Farmoni e ’lon qilindi. 175 Farmorida asosan O ‘zbekiston 
hududida qadimdan shakllangan muzeylar faoliyatini takomillashtirish, muzev 
fondlarida saqlanib kelayotgan xalqimizning boy tarixini va mustaqilligimiz 
odimlarini o'zida aks ettiruvchi noyob eksponatlami avaylab-asrash, muzevlar 
fondini boyitib borish, muzeylami dunyoga olib chiqish va targib qilish, 
muzeylami zamon talablariga mos yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash,
5

---

moddiy-texnika bazasini mustahkamlab, jahon muzevshunosligi tajribalarini 
qo‘llash kabi vazifalar qo'yilgan2. Muzey turlari.
Respublikamiz hududida uch turdagi muzeylar mavjud:
Birinchi turdagi muzeylarga ilmiy-tadqiqot, madaniy-ma’rifiy ishlar olib 
boriladigan muzeylar kiradi.
Ikkinchi turdagi muzeylarga faqat bir soha bo‘yicha ilmiy-tadqiqot ishlarini 
olib boradigan muzey laboratoriyaga ega bo‘Igan maxsus muzeylar (masalan, 
O ‘zbekiston Fanlar akademiyasi qoshidagi bakteriologiya va mineralogiya muzeyi) 
kiradi.
Uchinchi turdagi muzeylar faqat o ‘quv turida bo'lib, ulaming asosiy vazifasi 
o'quv jarayonini tashkil etishdan iborat.
Muzey turlari ko‘p jihatdan unda saqlanayotgan fondlaming xarakteriga va 
ular faoliyatining yo ‘nalishiga bog‘liqdir. Shuningdek, turli fan sohalariga 
bo‘lingan muzeylar ham bor. Bu muzeylar orasida ko‘proq m a’lum b o ‘lganlari 
yoki faqat o ‘sha soha mutaxassislariga ravshan bo‘lgan m a’lum tarmoqni aks 
etuvchi muzeylar ham mavjud.
Masalan, Toshkentdagi O ‘zbekiston tarixi davlat muzeyi, tasviriy san’at 
muzeyi, Alisher Navoiy nomidagi adabiyot muzeyi va O ‘zbekiston Respublikasi 
harbiy okrugi muzeylarini ko pchilik yaxshi biladi, ammo arxeologiya, etnografiya, 
harbiy-tarixiy, memorial, mintaqaviy, san’atshunoslik. texnika muzeylari ko'proq 
o'sha soha mutaxassislariga ayon.
Turkistonda tashkil etilgan dastlabki muzeylar. Muzeylar inson madaniyatiga 
ikki yarim ming yil ilgari. ya’ni antik davrda kirib keldi. Lekin uning m a’nosi 
hozirgi 
muzey 
tushunchasidan 
ancha 
boshqacharoq 
bo‘lgan. 
Qadimgi 
Yunonistonda «museion» deb m a’budalar sha’niga e ’zozlanadigan maskanlami