Kirish Mavzuning dolzarbligi

7 Kuniazova D.T. O'zbekistonda m uzey ishi tarixi. - T., 2010
18

---

---

2.2 Mustaqillik yillarida tashkil etilgan muzeylar faolyati
O ‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi, Respublika «M a’navivat va
ma'rifat» Kengashi, «Shahidlar xotirasi» xavriya jam g‘armasmmg Fanlar
akademiyasi tarkibiga kiritildi. Qatag‘on qurbonlari xotirasi muzeyining asosiy
vazifasi quyidagilardan iborat: qatag‘onchilik siyosatining paydo boiish sabablari
va oqibatlarini tadqiq etish va uni mamlakatimiz tarixining tarkibiy qismi sifatida
aks ettirish; qatag'on qurbonlari xotirasini abadiylashtirish, ulami yod etish bilan
bogiiq m a’naviy-ma’rifiy tadbirlami amalga oshirish va targ‘ib etish, muzey
zaxiralari va ekspozitsiyalarini mamlakat hamda xorijdagi turli hujjatlar va boshqa
eksponatlar bilan muntazam ravishda boyitib borish kabilar shular jumlasidandir.
So'nggi yillarda tashkil etilgan muzeylardan biri Tasavvuf tarixi muzeyi bo‘lib, u
tasavvuf ilmining O ‘rta Osiyodagi yirik namoyandasi va xojagon tariqati
asoschilaridan Abduxoliq G ‘ijduvoniyning 900 yilligi va Bahouddin Naqshbandiy
tavalludining 
685 
yillik yubileylari 
munosabati 
bilan 
ochildi. 
Undagi
ekspozitsiyalar VII asrdan to XXI asr boshlariga qadar boigan davmi qamrab
olgan. Tasavvuf taiimotining mohiyatini ochib bergan buyuk ilohiyotchi, faylasuf
Abu Homid G'azzoliyning «Ayuha-l-valad» va «Ihyo ulum addin» asarlari
fotonusxasi muzey eksponatlarida namovish etilmoqda. Abu Homid G ‘azzoliy
islom aqidaparastlari bilan hurfikrli tasavvuf ahli o ‘rtasida vujudga kelgan jarlikni
bartaraf etishga harakat qilib, islom aqidalarini so‘fiyona g ‘oyalar bilan
uvg‘unlashtirishga muvaffaq boigan buyuk mutafakkirdir. So‘fiyona g ‘oyalami
o‘zining «Devoni hikmat» asarida nazmiy bayon etib bergan Ahmad Yassaviy
faoliyatini aks ettimvchi eksponatlar ham muzey zallaridan munosib o ‘rin olgan.
Xojagon tariqati asoschisi Abduxoliq G ‘ijduvoniy va uning ustozi Yusuf
Hamadoniy m a’naviy faoliyatiga doir qo‘lyozmalar, turli maishiy-xo‘jalik
buyumlari alohida vitrinada joylashgan. Bugungi kunda mazkur muzeyning
O ‘zbekistondagi tasavvuf tarixini o ‘rganish va targ‘ib etishda ahamivati kattadir.
Temuriylar tarixi davlat muzeyi Amir Temur va temuriylar davrida ilm-fan, maorif
va madaniyatning yuksak darajadagi taraqqiyotini haqqoniy aks ettirish va keng
20

---

targ‘ib qilish, chuqur insonparvarlik mhi !88 bilan sug‘orilgan tarixiy yutuqlarimiz 
va an’analarimiz asosida yosh avlodni vatanparvarlik mhida tarbiyalash maqsadida 
O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1996-yil 14-martdagi 99-sonli 
qaronga binoan juda qisqa muddatda Toshkent shahrida barpo etildi. Muzey 
xalqimiz va xorijiy mamlakatlardan tashrif buvurgan mehmonlar ishtirokida 1996- 
vilning 18-oktabrida tantanali ravishda ochildi. O ‘zbekiston Tasviriy san’at 
galereyasi. O ‘zbekiston Tasviriy san’at galereyasi 2004-yili Toshkent shahrida 
ochildi: Galereya binosi qisqa muddat ichida qurib bitkazilgan boisa-da, xalqaro 
standartlarga javob beruvchi eng zamonaviy texnika vositalari bilan jihozlangan. U 
yerda o'matilgan eng zamonaviy jihozlar eksponatlarni namoyish etish va asrash 
uchun zarur boigan eng qat’iy harorat, namlik tartiblarini ta’minlash va qoiiqlash 
shartlariga rioya etish imkomni beradi. San’at galereyasida ma'ruzalar va 
kinozallar, kutubxona, mohir usta studiyasi, ustaxonalar o‘rin olgan. Shubhasiz, bu 
ko‘rgazmalar yangi majmuani xalqaro darajadagi san’atshunoslik markaziga 
aylantiradi. Uning ekspozitsiya-ko‘rgazma maydoni 3500 kvadrat metrga teng. 
Shuningdek, galereya zarur texnikaviy uskunalar bilan jihozlangan majlislar zaliga 
ega boiib, bu yerda ko‘rgazmalar, taqdimot marosimlari, seminarlar, amaliy 
uchrashuvlar, filmlar namoyishlari va boshqa tadbirlar o ‘tkaziladi. Tasviriy san’at 
galereyasi zallarida XX asr boshidan hozirgi kungacha y aratilgan 0 ‘zbekiston 
tasviriy san’ati asarlarining boy to ‘plami, shuningdek O ‘rta Osiyoda zarb etilgan 
noyob tangalar kolleksiyasi namoyish etilmoqda8. Yunus Rajabiy uy-muzeyL 
Buyuk o‘zbek kompozitori, musiqa san’atining yetuk ustasi Yunus Rajabiyning 
holdir. Zero, o‘zbek xalqi yilnomasida oltin harflar bilan bitishga munosib 
voqealar aynan Sohibqiron Amir Temur hamda Temuriylar bilan chambarchas 
bogiiqdir. Muzeydagi Temuriylar tarixiga oid noyob eksponatlar O ‘zbekiston 
viloyatlaridagi yirik muzeylardan keltirilgan, shuningdek, 1996-yilda Parijda Amir 
Temur tavalludining 660 yilligiga bagishlab oikazilgan koigazmadagi eksponatlar