Kirish. Odam organizmi to’G’risida umumiy ma’lumot

SITOLOGIYA ASOSLARI

1. O`simlik hujayrasi uchun xos belgini ko`rsating.

A) yadro va sitoplazma;
B) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i;
C) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i, plastida, hujayra markazi;
D) yadro, sitoplazma, hujayra qobig`i, plastida va vakuola;

2. Ribasomalar tarkibida qanday moddalar borligini aniqlang?

A) uglevodlar, RNK; B) oqsillar, RNK;
C) yog`lar, DNK; D) oqsillar DNK;

3. Hususiy organoid berilgan javobni toping ?

A) ribasomalar; B) mitaxondriyalar;
C) kiprikchalar; D) plastidalar;

4. Hujayraning osmotik hususiyatlari qaysi organoidlarga bog’liq?

A) lizosoma; B) vakuola;
C) sitoplazma; D) ribasoma;

5. Leykoplastlar uchraydigan o`simlik qismlarini aniqlang.

A) tugunak, poyasi, ildiz;
B) ildiz, barg, tugunak;
C) tugunak, barg, gul;
D) gul, meva, urug’;
6. R. Virxovning hujayra nazayrasiga qo`shgan hissasi: Hujayralar …
A) tirik organizmlarning asosiy tuzilish birligidir;
B) faqat ularning bo`linishidan hosil bo`ladi;
C) hosil bo`lgan tirik organzmlarning takomillashinuvini ta’minlaydi;
D) ko`payish tirik organizmlarning rivojlanish birligidir;

7. Membranalari silliq, yassilangan bo`shliqlar, yirik vakuolalar va mayda pufakchalardan tuzilgan hujayra organoidini belgilang.

A) golji apparati; B) mitaxondriya;
C) lizasoma; D) endoplazmatik to`r;

8. Hujayra qaysi qismining bo`shlig`i sitoplazma umumiy hajmining 30% – 50% ini tashkil etadi ?

A) endoplazmatik to`r; B) ribasoma;
C) mitaxondriya; D) golji apparati;

9. Donador endoplazmatik to`rning asosiy vazifasi nima ?

A) sintezlangan mahsulotni to`plash;
B) lipid va uglevodni sintezlash;
C) sintezlangan mahsulotni tashish;
D) ribasomlarda boradigan oqsil sintezida ishtirok etish;

10. Hujayra biologiyasini o`rganishda mamlakatimizning qaysi olimlari katta xissa qo`shgan ?

A) E. To`raqulov C. Shamsiyev;
B) K. Zufarov J. Hamidov;
C) O. Bogdanov C. Alimuhammedov;
D) T. Zohidov V, Qashqarov;

11. Qaysi tirik organizmlar guruhida hujayra markazi aniqlanmagan ?

A) umurtqasizlar; B) sutemizuvchilar;
C) xordalilar; D) suvo`tlar;

12. Hujayra kiritmalarining organoidlaridan farqini aniqlang?

A) hujayraning hayot faoliyati jarayonida goh paydo bo’lib, gox yo’qolib turadigan, sitoplazmaning doimiy bo`lgan qismi;
B) hujayraning hayot foaliyati jarayonida paydo bo`lib turadigan, lizasomaning doimiy bo`lgan qismi;
C) hujayraning hayot faoliyati jarayonida gox paydo bo’lib, gox yo`q bo`lib turadigan, sitoplazmaning doimiy bo`lmagan qismi;
D) hujayraning hayot faoliyati jarayonida gox paydo gox yoq bo`lib turadigan, ribasomaning doimiy bo`lmagan qismi;

13. Mitaxondriya tarkibidagi qanday moddaning mavjudligi, ularning bo`linish yo`li bilan tezda ko`payishiga imkon yaratadi?

A) DNK; B) RNK;
C) ferment; D) vitamin;
14. Qaysi hujayralar shaklini o’zgartirish xususiyatiga ega?
A) leykositlar va ayrim biriktiruvchi hujayralar;
B) eritrotsitlar va ayrim to’qima hujayralari;
C) ovotsitlar va embrional to’qimalar;
D) muskul hujayralari va to’qimalari;

15. Keltirilgan qoidalardan qaysi biri hujayra nazariyasiga mansub emas?

A) hujayra mustaqil ravishda hayot kechirish xususiyatiga ega emas;
B) har qanday tirik organizm hujayradan iborat;
C) hujayra mustaqil ravishda hayot kechirish xususiyatiga ega;
D) hujayra hayotning eng kichik birligidir;

16. Hujayraning qaysi organoidi ba’zan to’g’ridan to’g’ri endoplazmatik to’rdan hosil bo’ladi?

A) ribasoma; B) golji majmuasi;
C) lizosoma; D) mitaxondriya;

17. Qaysi hujayralar tarkibida silliq endoplazmatik to`r yaxshi rivojlangan ?

1. epiteliy; 2. yog’ bezi; 3. jigar;
4. o`simlikning urug` hujayralari;
5. ildiz hujayralari; 6. eritrotsitlar; 7. nerv hujayralari;
A) 1.3.6; B) 2.3.4;
C) 2.5.6; D) 3.6.7;

18. Qaysi organoidlar membranalari orasidagi bo’shliqda DNK,

RNK, va ribosomalar bo’ladi?
A) mitoxondriya; B) plastidalar;
C) lizosomalar; D) A va B javob;

19. O’simlik vakuolalari qanday hosil bo’ladi?

A) endoplazmatik to’rning g’ovak membranalaridan;
B) golji majmuasidan;
C) sitoplazmadan;
D) yadroning g’ovak membranalaridan;

20. Hujayra ribasomalari qanday vazifalarni bajaradi ?

A) ATF sintezi; B) DNK sintezi;
C) oqsil sintezi; D) oziqni hazm qilish;

21. Hujayraga kirgan oziq moddalarning hazm bo`lishida ishtrok etuvchi organoidni belgilang?

A) ribasoma; B) vakuola;
C) lizosoma; D) leykoplast;

22. Sentriolaning asosiy vazifasi nimadan iborat ?

A) hujayra organoidlarini hosil qilish;
B) hujayra bo`linishida, fotosintezda ishtrok etadi;
C) yadro va yadrochalarni shakllanishida ishtirok etadi;
D) hujayraning bo`linishida, bo`linish duki hosil bo`lishida ishtirok etadi;

23. Ribasoma tarkibida RNK va oqil miqdori qanday nisbatda bo`ladi ?

A) 30 % RNK 70 % oqsil;
B) 25 % RNK 75 % oqsil;
C) 20 % oqsil 80 % RNK;
D) 50% RNK 50% oqsil;

24. Tashqi va ichki membranasi bo`lgan organoidlarni belgilang?

A) lizasoma, yadro, xloroplast;
B) vakuola, endoplazmatik to`r, mitaxondriya;
C) golji apparati, xloroplast, lizasoma;
D) yadro, xloroplast, mitaxondriya;

25. Tarkibi organik birikmalar va tuzlardan tashkil topgan organoidni aniqlang?

A) plastida; B) vakuola;
C) mitoxondrya; D) lizosoma;

26. Lizasoma tarkibidagi fermentlar hujayraning qaysi organoidida sintezlanadi ?

A) sitoplazma, ribasomalarda;
B) endoplazmatik to`rdagi ribasomalarda;
C) golji apparatida;
D) mitaxondriyada;

27. Hujayra nazariyasi asosida nima isbotlandi?

A) organizmlarning bir xil morfologik asosga ega ekanligi;
B) viruslarning to’liq hayot shakli emasligi;
C) barcha organizmlar hujayradan tuzilganligi;
D) hujayraning mustaqil hayot kechira olishi;

28. Qaysi olim sutemizuvchilarning tuxum xujayrasini kashf etdi?

A) R. Virxov; B) K. Ber;
C) Ya.Purkine; D) R.Guk;

29. Hujayraning qaysi qismi uning shaklini aniqlaydi?

A) membrana; B) sitoskelet;
C) sitoplazma; D) yadro;

30. Mitoxondriyaga xos bo’lmagan xususiyatni belgilang?

A) kristalarda fermentlar joylashgan;
B) ikki membranali;
C) katta va kichik bo’laklardan iborat;
D) DNK molekulasiga ega;

31. Qizil qon hujayralarining og`irligi qancha?

A) 10^-9 mg; B) 10^-8 mg;
C) 10^-9 g; D) 10^-6 g;

32. Qaysi organoidning membranasida gidrolitik fermentlar jpylashgan?

A) lizosoma; B) mitoxondrya;
C) ribosoma; D) endoplazmatik to’r;

33. Qaysi organizm fagositoz yo’l bilan oziqlanadi?

A) bakteriyalar; B) oq sho’ra;
C) nostok; D) amyoba;

34. Quyda berilga qaysi organoidlarda membrana mavjud emas?

A) mitoxondrya; B) ribosoma;
C) endoplazmatik to’r; D) lizosoma;

35. Sitoskelet uchun xos bo’lmagan malumotni toping?

A) stoplazmaning tayanch elementlari xsoblanadi;
B) hujayraning shaklini saqlaydi;
C) o’zidan o’zi ko’payadigan organoid;
D) hujayra ichki tzimlarining harakatini va butun hujayraning joyini o’zgarishini ta’minlaydi;

36. Sentrifugalash (a) va sitokimyoviy (b) usullarida nimani o’rganishda foydaliniladi?

1. yadro; 2. yog’lar; 3. oqsillar; 4. ribosoma; 5. nukleim kislatalar; 6. mitoxondrya;
7. vitaminlar; 8. xloroplast; 9. uglevodlar;
10. metal tuzlar;
A) a-1,4,6,8; b-2,3,5,7,9,10;
B) a-1,4,6,8,10; b-2,3,5,7,9;
C) a-2,3,5,7,9; b-1,4,6,8,10;
D) a-2,3,5,7,9,10; b-1,4,6,8;

37. Qaysi organoidning ichki qavat membranasi stroma deb ataladi?

A) mitoxondrya; B) hujayra markazi;
C) ribosoma; D) plastida;

38. Qaysi a’zolarning hujayralarida mitaxondriyalar ko`p bo`ladi?

A) bosh miya; B) suyak;
C) jigar, muskul; D) qizil ilik, taloq;

39. Fagositoz va pinositoz qanday jarayonga misol bo’ladi?

A) ektositoz; B) endositoz;
C) plazmoliz; D) deplazmoliz;

40. Qaysi organoidning devori to’qqizta triplet naychalardan tashkil topgan?

A) hujayra markazi; B) mitoxondrya;
C) ribosoma; D) endoplazmatik to’r;


YADRO
1. Sentromera nima ?
A) xromatidaning birlamchi belbog`i;
B) hujayra markazi;
C) yadro;
D) yadro qobig`i;

2. Eukariot va prokariotlarning ribasomalari bir – biridan nimasi bilan farqlanadi ?

A) kimyoviy tarkibi; B) tuzilishi;
C) og`irligi; D) farq yo`q;

3. Yadrocha qayerda hosil bo`ladi va ularda nima sintezlanadi ?

A) mitaxondriyalar, nuklein kislatalar;
B) endoplazmatik to`rda , oqsil;
C) golji apparatida, nuklein kislatalar;
D) xromasomalarda, RNK;

4. Sitoplazmaning hujayra po`stiga birikishi nima deyiladi?

A) plamozlemma; B) plazmoliz;
C) deplazmoliz; D) to`g`ri javob yo`q;

5. Nato’g’ri fikirni aniqlang?

A) har qanday o’simlik yoki hayvon organizmning somatic hujayrasidagi xromosomalar soni bir xil;
B) hujayradagi xromosomalar soni turning tuzulish drajasiga bog’liq bo’ladi;
C) har qanday organizmning jinsiy hujayrasi hamma vaqt somatic hujayraga nisbatan ikki barobar kam xromosomaga ega;
D) bir turga mansub barcha organizmlarning hujayrasidagi xromosomalar soni bir xilda bo’ladi;

6. Yadro va sitoplamaning kimyoviy tarkibidagi farqni nima saqlab turadi ?

A) organik moddalar; B) hujayra qobig`i;
C) dnk va rnk; D) yadro qobigi;

7. Quyidagi qaysi gipotezalar eukaroit hujayraning bitta hujayradan kelib chiqqanligini isbotlaydi?

1. simbioz; 2. ko’p genomli; 3. panspermiya; 4. invaginatsiya;
A) 1; B) 2.3; C) 4; D) 1.3.4;

8. Deplazmoliz nima?

A) tarangligini yo’qotgan hujayraning avvalgi holatiga qaytishi;
B) hujayra tarangligining yo’qolishi;
C) hujayra devorining ichki bo’shliqqa bosimi;
D) tarangligi yo’qolgan hujayraning avvalgi holatiga qaytmasligi;

9. Xromasomalarning qaysi qismi faol faoliyatdagi genlardan tashkil topgan ?

A) yaxshi bo`yalmaydigan;
B) to`q bo`yaladigan;
C) yadro`cha hosil qiladigan;
D) RNK sintezlovchi;

10. Qaysi plastidalar monosaxarid va disaxaridlardan kraxmal sintez qiladi?

A) leykoplastlar; B) xloroplastlar;
C) xromoplastlar; D) barchasi;
11. Shimpanze tuxum hujayrasida nechta xromosoma bor?
A) 48; B) 24; C) 23; D) 46;

12. Eukariotlar prokariotlardan kelib chiqqanligini qaysi gipotezalar tushuntiradi?

A) invaginatsiya, ko’p genomli;
B) simbioz, invaginatsiya, ko’p genomli;
C) simbioz, invaginatsiya;
D) simbioz, ko’p genomli, panspermiya;

13. Moddalarning suyuq holda hujayra ichiga kirishi ...

A) fagotsitoz; B) ekzotsitoz;
C) endotsitoz; D) pinotsitoz;

14. Noto’g’ri fikirni toping.

A) yadrocha zich tanachadan iborat;
B) yadrocha faqat bo’linmayotgan hujayralarda bo’ladi;
C) yadrochada ribaso’malar shakillanadi;
D) yadrocha yadroning mustaqil tuzilishi;

15. Invaginatsiya nazaryasiga ko`ra mitaxondriyalar qanday hosil bo`ladi ?

A) hujayralarning simbioz holda hoyot kechirishi natijasida;
B) yadro qobigining tashqi membranasi hisobiga;
C) hujayra qobig`ining sitoplazmaga botib kirishi natijasida;
D) yadro va xloroplastlarning bo`linish hisobiga;

16. Yadro qanday asosiy funksiyani bajaradi ?

1 irsiy axborotni saqlaydi 2 uglevodlarni sintezlash 3 zapas oziq modda to`plash 4 irsiy axborotni ko`paytirish 5 moddalar almashinuvini boshqarish 6 hujayraga shakl berish
A) 1.5.6; B) 2.3.4;
C) 1.4.5; D) 2.4.6;

17. Suvarakning somatik hujayralarida nechta autosoma xromasomalari bo’ladi?

A) 46 ta; B) 48 ta; C) 12 ta; D) 24 ta;

18. Xromosomalarning yaxshi bo’yalmaydigan qsimlari nima deb ataladi.

A) geteroxromatin; B) euxromatin;
C) akrotsentrik; D) metasentrik;

19. Tashqi membranasi ribosomalar bilan qoplangan, ichki qavat membranasi esa silliq bo’ladi ushbu ta’rif qaysi tuzulmaga ega?

A) xromasoma; B) mitoxondrya;
C) yadro qobig’i; D) endoplazmatik to’r;

20. Simbioz gipotezasiga ko'ra Golji majmuasi qanday paydo bo'lgan?

A) hujayraga anaerob bakteriya kirishidan;
B) hujayraga aerob bakteriya kirishidan;
C) hujayraga ko'k yashil suvo'ti kirishidan;
D) yadro membranasidan;

21. To’g’ri fikrni aniqlang?

A) hayvon hujayrasida plastida va vakuol bo’lmaydi;
B) o’simlik hujayrasi bo’linganda plazmatik membrana o’rtasida botiqlik paydo bo’ladi;
C) zamburug’ hujayra qobig’i sellyulozadan iborat;
D) suyuq moddalarni membrane orqali o’tkazish fagotsitoz dyiladi;

22. Birinchi marta nerv hujayralari tarkibidan topilgan organoidni aniqlang.

A) endoplazmatik to’r; B) lizosoma;
C) ribosoma; D) golji majmuasi;

23. Qaysi organoidlar mustaqil kelib chiqishiga ega va prokariot hujayra sifatida paydo bo’lgan?

A) xloroplast, mitoxondriya;
B) endoplazmatik to’r, golji majmuasi;
C) lizosoma, Go’lji majmuasi;
D) yadro va yadrocha;

24. Xromosomalarning yoyilishi nima deb ataladi?

A) despirallashish; B) perespirallashish;
C) postspirallashish; D) xromatin;
25. Odamning jinsiy hujayralari yadrosidagi xromasomalar sonini belgilang ?
A) 26; B) 24; C) 23; D) 22;

26. Qaysi gipotezada yadro va sitoplazmadagi plastic jarayonlarning o`xshashligi bilan isbotlanadi.

A) Invaginatsiya gipotezasi;
B) Ko`p genomli;
C) Biogenetik qonun;
D) Simbioz gipotezasi;

27. Xromosomalar to’plamining sifatiy belgilariga nimalar kiradi?

1) xromosomalar soni; 2) xromosomalar shakli; 3) xromosomalar o’lchami;
4) xromosomalar tarkibi.
A) 1,4; B) 2,3; C) 2,3,4; D) 2;

28. Tayoqchasimon (a), teng yelkali (b) va noting yelkali (c) shakillarni mos ravishda juftlang?

1. metatsentrik; 2. akrotsentrik;
3. submetatsentrik;
A) a-2, b-1, c-3; B) a-1, b-2, c-3;
C) a-3, b-2, c-1; D) a-2, b-3, c-1;

29. Hujayrada plazmoliz jarayoni amalga oshishi uchun qancha vaqt zarur?

A) 3-4 min; B) 4-5 min;
C) 5-6 min; D) 5-7 min;

30. Xromasomalarning shakli nimaga bog`liq.

A) sentromeraga; B) xromasoma iplariga;
C) xromatidalaga; D) nuklein kislatalar soni;

31. Eukariot hujayralar evalutsiyasi haqida qanday gipotezalar mavzud ?

A) biogen, abiogen;
B) simbioz, invaginatsiya;
C) invaginatsiya, aerob;
D) simbioz, prokariot;

32. Gomologik xromosomalar deb nimaga aytiladi?

A) har bir juftga kiruvchi xromasomalarni shakli har-xil bo’lishiga;
B) xromasomalarning bir-biridan farq qilishiga;
C) har bir juftga kiruvchi xromasomalarning o’z o’lchami va shakli bo’yicha bir-biriga o’xshash bo’lishi;
D) diploid holatda bo’lib, o’lchami, shakli jihatdan bir-biridan farq qiladigan xromasomalarga;

33. Quyidagi belgilardan hujayra yadrochasi uchun xos belgilarni aniqlang ?

A) dumaloq, to’q bo`yaluvchi tanacha;
B) faqat interfaza xolatdagi hujayralari bo`lmaydi;
C) mitoz vaqtida yo’qoladi;
D) ayrim RNK sintezlovchi xromasomalar tarkibida bo`ladi;

34. Simbioz gipotezasiga ko'ra lizosomalar qanday paydo bo'lgan?

A) hujayraga anaerob bakteriya kirishidan;
B) hujayraga aerob bakteriya kirishidan;
C) hujayradagi golji majmuyidan;
D) yadro membranasidan;

35. Plazmoliz bu …

A) sitoplazmaning hujayra po`stiga birikishidir;
B) yadro qobig`ini hosil bolishi;
C) sitoplazmaning hujayra po`stidan ajralishi;
D) yadro qobig`ini erib ketishi;

36. Sentriola (a), sitosklet (b) va sentromera (c)ga tegishli javoblarni ko’rsating.

1) ikkita silindr shaklidagi kichik tanachalardan tashkil topgan;
2) sitoplazmani o’z-o’zidan ko’paya oladigan organoidi; 3) hujayraning shaklini aniqlaydi;
4) xromosomalar shaklini aniqlaydi;
5) hujayra bo’linishi vaqtida bo’linish urchug’uning ipiga yopishadi; 6) yadro qobig’i va tashqi sitoplazmatik membrana bilan zich birikkan bo’ladi; 7) ko’pchilik o’simlik va suv o’tlarida bo’lmaydi;
8) hujayra ichki tizimining harakatini ta’minlaydi; 9) ko’payishi oqsil kichik bo’lakchalarining o’z-o’zini yig’ish jarayonida amalgam oshadi.
A) a-1,4,7,9; b-2,3,6; c-5,8;
B) a-1,2,7,9; b-3,6,8; c-4,5;
C) a-1,3,5,8; b-2,6,9; c-4,7;
D) a-4,5,7; b-1,2,8; c-3,6,9;

37. Eukariot hujayraning kelib chiqishi haqidagi gipotezaga ko’ra yadro paydo bo’lgach, uning membranalaridan nimalar kelib chiqqan?

1) endoplazmatik to’r; 2) golji majmuasi;
3) lizosoma; 4) vakuola; 5) mitoxondriya
A) 2,5; B) 1,2,3;
C) 1,3,4; D) 1,2;

38. Plastidalar necha xil bo`ladi ?

A) 3 xil; B) 5 xil; C) 1 xil; D) 2 xil;

39. Xromasomaning spirallashgan qismi …

A) genetik nuqtai nazardan nofoal;
B) genetik nuqtai nazardan faol;
C) fenotip nuqtai nazardan faol;
D) fenotip nuqtai nazardan nofaol;

40. To’g’ri fikrni belgilang.

A) Yadrocha mustaqil tuzilma bo’lib, uning vazifasi yangi; ribosomalar hosil qilishdir
B) DNK molekulasi tiriklikning eng katta birligidir;
C) Hajayrada xromosomalar soni turning tuzilish darajasiga bog’liq;
D) Hujayra bo’linishi tugagach xromosomalar despirallashadi;