Oqava suvlarni elash va tindirish.
Elash.Oqava suvlarni yaxshiroq qilib tozalashdan oldin ularni to`siqlar yoki to`rlar orqali tozalanadi. Bu to`siq yoki to`rlar tinituvchi idish (otstoynik) oldidan quyib, yirik zarrachlarni ushlab qolib quvur va qonollarning tiqilib qolishining oldini oladi.
Ulchami kichikroq bo`lgan mavxum qaynovchi zarrachalarni va qimmat maxsulotlarni ushlash uchun to`r qo`laniladi. To`rlar ikki xil bo`ladi : Borobon shaklidagi va diska shaklidagi turlar.
Borobon xolatidagi teshikchalaring o`lchamlari 0,5 -1 mm ga teng bo`lgan to`rlar ishlatiladi. Borobon aylangan vaqtida oqava suvlarning qaysi tarafdan kelishiga qarab ichki va tashqi yuzalarida filtrlanadi. To`rda aralashmalarni suv bilan yuvib xilob tomonga yuboriladi. Bunday to`rlarning ish unumdorligi borobonning diometri va uzukligiga bog`liqdir, uni ishlatishda aralashmaning xossasini e`tiborga olish zarur. Bu tipdagi borobonlarni tekstil, tselyulloza – qog`oz, charm ishlab chiqarish sanoatida vaqurulish mahsulotlari ishlab chiqarishda asbotsement mahsulotlari ishlab chiqarishda qo`llaniladi.
Mavhm qaynovchi zarrachalarni har xil draktsiyalarga bo`lish uchun draktsionatorlar qo`llaniladi.
Fraktsionametrning asosiy qismi vertikal holatda joylashgansetka bo`lib, idishni ikki qismga bo`lib turadi. Oqava suvlar soplo orqali fraktsionametr ichiga kirib, qo`pol va nafis fraktsiklarga bo`linadi. Bu vaqtda m.q chi zarrachalarning 50-80% ga yaqin miqdori qo`pol fraktsichda qolib ketadi.
Tinitish. Oqava suvlardagi qo`pol dispers aralashmalarni cho`kmaga tushirish uchun tinitish qo`llaniladi.
Aralashmalarning cho`kmaga tushishi og`irlik kuchi natijasida yuzaga keladi. Bu jarayonning borishida qumushlagich, tinitish va (osvetlitil`) rangsizlantirish qo`llaniladi.
Yorug`lantirgichda bir vaqtning ichida tinitish bilan birgalikda oqava suvlar mavhum qaynovchi zarrachalar qatlami orqali fil`trlanadi.
Tabiatni oqava suvlar tarkibidagi zarrachalar har xil forma va o`lchamlarga ega bo`ladi shuningdek har xil fizik xossalarni namoyon qiladi. Bundan tashqari har xil ximik tartibli moddalarni oqava suvga qo`shilishi natijasida qattiq fazali moddalar hosil bo`lishi yokikogulyantlar hosil bo`lishi mumkin. Bular muvallaq holatdagi zarrachalarning o`lchamlariga va formasiga ta`sir ko`rsatadi. Bularning hammasi haqiqiy cho`ktirish jarayoni qonuniyatlarini o`zgartirib yuboradi.
Oqava suvning hossalari toza suv xossalaridan farq qilishini bilamiz. OS/q zichligi va qovushqoqligi oddiy suvlarni qaraganda yuqori bo`ladi. Qattiq holatdagi muvallaq zarrachalardan iborat bo`lgan OSq qovushqoqligi va zichligi quyidagicha ifodalanadi:
Mosq MTs(1+2,5 So)
Rosq R+Rkm (1-e)
Suyuq fazaning haqiqiy miqdori quyidagicha ifodalanadi:
e q Vc / (Vc+Vq)
Bu erda MTs va Mo.s – toza va oqava suv dinamik qovushqoqligi [Pa∙s]
So – muallaq zarrachalarning hajmiy kansenratsiyasi kg/m3 R,Rqm- toza suv va qattiq moddaning zichligi kg/m3 e – suyuq fazaning haqiqiy miqdori
Vs va Vq – suyuq va qattiq fazalarning xajmi [m3]
Cho`ktirish uskunalarining hisoblashda asosiy parametr bo`lgan zarrachalarning cho`kish tezligini Wcho`k ni xisoblashdir.
Laminor, o`rta va turbolent rejmlar uchun shar holatdagi zarrachalarning erkin cho`kish tezligi quyidagi frmulalar orqali hisoblanadilar
Rcoq Ar / (18+0,6 √Ar)
bu erda Rcoq W d p/M2Tc∙ p – Arximed soni
d – zarrachalari diametri
Shar holatdagi zarrachalar uchun formuladigi d o`rniga zarrachalarning
Ekvivalent diametrining ifodasi deq3√V3/P qo`llaniladi (V3-zarrachalarning xajmi).