16.Gap tugagandan so'ng qanday tinish belgilari qo'yiladi?
17.Qanday vositalar yordamida ifodalangan so'roq gaplar so'roqqa javob bo'luvchi so'zni talab qiladi?
18.Buyurish, da'vat qilish ma'nosini bildiruvchi gaplar ifoda maqsadiga ko'ra qanday turga mansub?
19. Gapning ifoda maqsadiga ko`ra qaysi turlari his-hayajon gap bo`la oladi?
20.Shaxs-son ma`nolarini ifodalab, nima qildi, nima bo`ldi kabi so`roqlarga javob bo`luvchi mustaqil so`zlar qanday gap bo`lagi hisoblanadi
|
Savollar
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
| |
Javoblar
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
O`qituv-
chining
bahosi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
16.____________________________________
17.____________________________________
18.____________________________________
19.____________________________________
20.____________________________________
V.O`quvchilarni baholash
VI.Uyga vazifa: Takrorlash Ko’rib chiqild: O I B D O’ D. Sohibova
Ona tili
5-“A” “B” -sinf
Sana:__________________________
Mavzu: Kirish so`zlar
Darsning maqsadi:
a) ta`limiy: kirish so`zlar haqida bkmlar hosil qilish;
b) tarbiyaviy: o’quvchilarga vatanparvarlik, insonparvarlik va nafosat tarbiyasini berish, ular orasida do’stona munosabatni mustahkamlash;
d) rivojlantiruvchi: og`zaki va yozma nutqni o`stirish, ularni ijodiy fikrlashga undash.
Dars turi: yangi bilim beruvchi
Dars metodi: savol-javob, aqliy hujum, test, guruhlar bellashuvi.
Dars jihozi : darslik, tarqatma materiallar, rag’bat kartochkalari, doska, bo’r
Darsning blok sxemasi
|
№
|
Dars etaplari
|
Ajratilgan vaqt
| |
1
|
Tashkiliy qism
|
2
| |
2
|
Takrorlash
|
10
| |
3
|
Yangi mavzu bayoni
|
9
| |
4
|
Yangi mavzuni mustahkamlash
|
18
| |
5
|
O`quvchilarni baholash
|
4
| |
6
|
Uyga vazifa
|
2
|
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism
1) salomlashish; 4) yangiliklar;
2) davomat; 5) guruhlash;
3) navbatchi hisoboti; 6) uyga vazifa.
II.O`tilganlarni takrorlash. “Aqliy hujum” metodi orqali guruhlarga savollar beriladi.
1.Qanday bo'laklar uyushiq bo'laklar sanaladi?
2.Uyushiq bo'laklar bir-biri bilan qanday bog'lanadi?
3.Uyushiq bo'laklar orasiga qanday holatlarda vergul qo'yiladi?
4. Umumlashtiruvchi so'z deganda nimani tushunasiz?
5. Umumlashtiruvchi so'zlar bilan uyushiq bo'laklar o'rtasiga qanday tinish belgisi qo'yiladi?
6.Undalma deb nimaga aytiladi?
7.Bitta so'zdan iborat bo'lgan undalmalarga misollar ayting.
III.Yangi mavzu bayoni
1-topshiriq.Ehtimol, albatta, shubhasiz so'zlari ishtirokida gap tuzing. Ularning qanday ma'no ifodalashini ayting.
2-topshiriq.Quyida berilgan gaplarga ehtimol, albatta, shubhasiz so'zlaridan mosini qo'yib ko'chiring. ... keladi. ... kelib qolar.
So` zlovchining fikriga ishonch, gumon, taxmin singari ma'nolarni qo'shadigan so'zlarga kirish so'zlar deyiladi. Kirish so'zlar yozuvda gapning boshqa bo'laklaridan doirno vergul bilan ajratiladi.Tahlilda kirish so'zlar to'g'ri chiziq ostiga to'lqinli chiziq chizish bilan ifodalanadi:
181-mashq. Nuqtalar o'rniga tegishli kirish so'zlarni qo'yib, gaplarni ko'chirib yozing. Kirish so'zlar gapga qanday ma'no yuklayotganini ayting.
..., ma'qul gap, - qo'shib qo'ydi Bilmasvoy, ..., pushaymon emasman. ..., bu ish menga juda foydali bo'ldi. Har kuni ertalab sovuq suvda yuvinishga o'rganib qoldim. ..., endi bu ishdan o'zim ham maza qiladigan bo'ldim. («Bilmasvoy quyosh shahrida» ertagidan)
182-mashq Gaplarni o'qing, ularning tarkibidagi kirish so'zlarni topib, qanday ma'no anglatayotganini ayting.
Bunday paytlarda odamlar yordamga kelishmasa, nozlik niholchalarning ko'pchiligi nobud bo'lib ketishi mumkin-ku, axir! Nahotki, nahotki, shunday bo'lsa! Axir, ular tog' bag'ridagi sersuv, bahavo adirlarda maza qilib o'sishayotgan edi, o'z hollariga qo`yib berishganda, bu yerlarga majburan ko'chirib kelishmaganda, qanday soz bo'lardi-ya!
(X. To'xtaboye)
MUSOBAQA: Uch guruhga bo'lining. Birinchi guruh albatta, ikki guruh shubhasiz, uchinchi guruh ehtimol kirish so'zlari ishtirokida 3 tadan gap yozsin. Qaysi guruh birinchi bo'lib topshiriq bajarar ekan?
T/r
|
Albatta
|
Shubhasiz
|
Ehtimol
| |
1.
|
|
|
| |
2.
|
|
|
| |
3.
|
|
|
|
IV.Yangi mavzuni mustahkamlash
Savol va topshiriqlar
1.Qanday bo'laklar uyushiq bo'laklar sanaladi?
2.Uyushiq bo'laklar bir-biri bilan qanday bog'lanadi?
3.Uyushiq bo'laklar orasiga qanday holatlarda vergul qo'yiladi?
4. Umumlashtiruvchi so'z deganda nimani tushunasiz?
5. Umumlashtiruvchi so'zlar bilan uyushiq bo'laklar o'rtasiga qanday tinish belgisi qo'yiladi?
6.Undalma deb nimaga aytiladi?
7.Bitta so'zdan iborat bo'lgan undalmalarga misollar ayting.
8.Undalmalar ikki va undan ortiq so'zdan ham tashkil topadimi?
9.Undalmalarning gapdagi o'rni haqida so'zlab bering.
10.Undalmalarda vergul qachon ishlatiladi?
V.O`quvchilarni baholash
VI.Uyga topshiriq. 184-mashq.Ushbu boshqotirmaga berkitilgan kirish so`zlarni toping va ular ishtirokida gaplar tuzing.
|
M
|
|
|
| |
X
|
U
|
L
|
L
|
A
|
S
|
|
D
| |
|
|
S
|
|
E
| |
|
A
|
M
| | |
L
|
A
| | |
A
|
F
|
S
|
U
|
S
|
K
|
I
|
| |
N
|
|
Ko’rib chiqild: O I B D O’ D. Sohibova
Ona tili
5-“A” “B” -sinf
Sana:_______________________
Mavzu: Kirish so`zlarning gapdagi o`rni
Darsning maqsadi:
a) ta`limiy: kirish so`zlarning gapdagi o`rni haqida bkmlar hosil qilish;
b) tarbiyaviy: o`quvchilarga mehr-oqibat, o’z Vatanidan faxrlanish, vaqtdan unumli foydalanish, yuksak maqsadlar sari intilish tuyg’ularini singdirish;
d) rivojlantiruvchi: o’quvchilarda topqirlik, fikrlash, zukkolik fazilatini rivojlantirish.
Dars turi: yangi bilim beruvchi
Dars metodi: savol-javob, “Aqliy hujum” , “Raqamlar tilga kirganda”, test
Dars jihozi : darslik, tarqatma materiallar, rag’bat kartochkalari, doska, bo’r
Darsning blok sxemasi
|
№
|
Dars etaplari
|
Ajratilgan vaqt
| |
1
|
Tashkiliy qism
|
5
| |
2
|
Takrorlash
|
8
| |
3
|
Yangi mavzu bayoni
|
10
| |
4
|
Yangi mavzuni mustahkamlash
|
17
| |
5
|
O`quvchilarni baholash
|
3
| |
6
|
Uyga vazifa
|
2
|
Darsning borishi:
I.Tashkiliy qism
1) salomlashish; 4) yangiliklar;
2) davomat; 5) uyga vazifa.
3) navbatchi hisoboti;
II.O`tilganlarni takrorlash. “Aqliy hujum” metodi orqali guruhlarga savollar beriladi.
1.Qanday bo'laklar uyushiq bo'laklar sanaladi?
2.Uyushiq bo'laklar bir-biri bilan qanday bog'lanadi?
3.Uyushiq bo'laklar orasiga qanday holatlarda vergul qo'yiladi?
4. Umumlashtiruvchi so'z deganda nimani tushunasiz?
5. Umumlashtiruvchi so'zlar bilan uyushiq bo'laklar o'rtasiga qanday tinish belgisi qo'yiladi?
6.Undalma deb nimaga aytiladi?
7.Bitta so'zdan iborat bo'lgan undalmalarga misollar ayting.
8.Undalmalar ikki va undan ortiq so'zdan ham tashkil topadimi?
9.Undalmalarning gapdagi o'rni haqida so'zlab bering.
10.Undalmalarda vergul qachon ishlatiladi?
III.Yangi mavzu bayoni
1-topshiriq.. Albatta, shubhasiz so'zlarini gapning turli o'rinlarida keltiring. Qanday tinish belgisi qo'yganingizni tushuntiring.
2-topshiriq.So'zsiz, demak, xullas so'zlari ishtirokida gaplar tuzing, kirish so'zlarning gapdagi o'rnini belgilang.
Kirish so'zlar gapning turli o'rinlarida qo'llanila oladi. Yozuvda gap boshida kelganda kirish so'zdan so'ng, o'rtasida kelganda kirish so'zning har ikki tomonidan, gap oxirida kelganda esa kirish so'zdan oldin vergul qo'yiladi.
185-mashq. Gaplarni ko'chiring, kirish so'zlarning turli o'rinlarda kelayotganiga diqqat qiling. Ular gapning ma'nosiga ta'sir ko'rsatadimi yo'qmi?
1.Mayli, qo'shiq ayta qolinglar, -debdi Tulki. (Ertakdan) 2.To'g'ri, endi uni - o'ng qo'limni oz-oz ishlatyapman-u, ammo tuzukroq xat yozishga yaramaydi. (Hakim Nazir) 3. Bu ariqlarning suvlari allaqachon, aniqrog'i, bundan to'rt yillarcha oldin qurib qolgandi. fk ln'Maboyev) 4. Bizni do'stimiz sog'insin, albatta. (K. Turdiyeva)
186-mashq. Gaplarni o'qing, kirish so'zlarni topib ularni izohlang.
Xalqimizda «Kuch - bilimda!» degan gap bor. Albatta, to'g'ri. Bilimsiz odam hech narsaga erisholmaydi, aksin- ,„. hayotda yutqazadi. Ayniqsa, hech narsa o'qimaydigan, johil kimsalar faqat bugunini o'ylab, hayotdan orqada qoladi. Shu bois, bilim olishga astoydil kirishmoq darkor! Orzularga erishishning yagona yo'li shu.
(Gazetadan)
87 mashq. Quyidagilarni yodingizda tuting.
Dostları ilə paylaş: |
