Karbonatlar guruxiga kalsit, dolomit va magnezit kiradi.
Kalsit (CaCO
3
) rangsiz yoki oq, qo‘shimchalar bo‘lsa kul rang, sariq,
pushti yoki havo rang mineral bo‘lib, zichligi 2,7 g sm
3
, qattiqligi 3.
Dolomit (SaCO
3
.
MgCO
3
) rangsiz yoki oq, sarg‘ish va qo‘ng‘irrang mineral.
Zichligi 2,8 g sm
3
, qattiqligi 3-4. Dolomit magnezial va dolomitli bog‘lovchilar
ishlab chiqarishda xom ashyodir. U kesilib bloklar xolida va maydalanib beton
uchun yirik to‘ldiruvchi sifatida ishlatilishi mumkin.
Magnezit (MgCO
3
) rangsiz, oq, kulrang, sariq, jigarrang mineral bo‘lib,
zichligi 3,0 g sm
3
, qattiqligi 3,5-4,5. Magnezit 1500-1650
0
S kuydirilib yuqori
haroratga bardoshli materiallar (g‘isht, blok) va 750800
0
S kuydirilib magnezial
bog‘lovchi olinadi.
Giltuproq minerallar guruxiga kaolinit, gidroslyudalar, montmorillonitlar
kiradi.
Kaolinit (Al
2
O
3
.
2SiO
2
.
2H
2
O) oq, qo‘ng‘ir yoki yashil aralashgan rangli
mineral bo‘lib, zichligi 2,6 g sm
3
, qattiqligi 1. Kaolinit dala shpatlari, slyudalar va
boshqa silikatlar nurashidan hosil bo‘ladi. U kaolinli giltuproqlar asosini tashkil
qiladi.
Gidroslyudalar slyuda va dala shpatlarining emirilishidan hosil bo‘ladi.
Gidroslyuda harorat ta’sirida ko‘pchitilganda hajmi 20 marta kattalashadi va hosil
bo‘lgan vermikulit g‘ovak jinsi engil betonga to‘ldiruvchi sifatida ishlatiladi.
Montmorillonit cho‘kindi jinslarning, xususan giltuproqlarning asosini tashkil
qiladi.
Sulfatlar guruxiga gips va angidrit kiradi.
Gips (CaSO
4
.
2H
2
O) oq, qo‘shimchalar bo‘lsa havorang, sariq, qizil
ko‘rinishdagi mineraldir. Zichligi 2,3 g sm
3
, qattiqligi 2. Gips qurilish va quyma
gips bog‘lovchisi ishlab chiqarishda xomashyodir.
Angidrit (CaSO
4
) oq, kulrang, pushti, och havorang yaltiroq mineral.
Zichligi 3,0 g sm
3
, qattiqlagi 3-3,5. Angidrit mineral bog‘lovchi ishlab
chiqarishda xom ashyo bo‘ladi.
CHo‘kindi jinslar qatlamliligi bilan xarakterlanadi. Qatlamlanmagan jinslar
teksturasi esa tartibsiz xarakterda bo‘ladi.
Dostları ilə paylaş: |
